Hormon Bozukluğu Nedir?
Gençlik dönemlerinde, ergenlik döneminde hormonlarında değişim meydana gelir. Bu değişimler beyin, yumurtalık ve rahim arasında geliştiği görülür. Hormonlar üreme sisteminin oluşumunda zemin oluşturur. Östrojen hormonu özellikle kişilerin göğüs bölgelerinin oluşmasında, kalçaların belirginleşmesini, bölgesel kıllanmaları tetikler. Yumurtalıklarda salgılanan progesteron hormonları ise rahim içinde döllenmenin sağlanmasını ve hamile kalınmasını sağlar. Hormon bozukluğu da vücutta ki hormonların normal düzeninin bozulması sonrasında oluşan hastalıktır. Hormon bozukluklarına neden olan genetik faktörler, yumurtalık kitleri gibi altında bazı nedenler yatabilir. Bazı durumlarda beyinde salgılanan hormonlar faaliyete hiç geçmeyebilir de bu da erken menopoz oluşumunu tetikler. Kızların ergenliğe girme dönemleri menarş olarak adlandırılır. Kız çocukları 16 yaşına gelmiş ama hala adet görmemiş ise bir uzmana danışılması gerekmektedir. Jinekologlar ilgilenir bu tür durumlar ile. Jinekolog gerekleri testleri ve tetkikleri yaptıktan sonra hormon ilaçları verebilir. Hormon ilaçlarının verilmesinde ki neden kişinin göğüs ve vücut şekillenmesinin bu bozukluk nedeni ile olmayacağından kaynaklıdır. Hormon bozuklukları vücutta dengesiz olmasından ya da bu hormonların hiç salgılanamamasından kaynaklı olmasına bağlıdır. Bu hormonlar tiroid bozukluklarından kaynaklıda olabilir.
Kişilerde görülen sık hormon bozuklukları kız çocuklarında özellikle kıllanma şeklinde gelişir. Yumurtalıklarında Polikistik Over sendromu meydana gelebilir. Polikistik over hastalığı kişinin vücudunun aşırı kıllanmasına ve adet görmesinin düzensizleşmesi gibi sorunlara neden olur. Bu hastalık kişinin yumurtalıklarında kist oluşumuna da neden olmaktadır. Prolaktin hormonu yükselir ise adet düzensizliğine ve göğüslerden süt gelmesi gibi durumlara sebep olur. Tiroid hormonu bozuklukları da üreme organlarını olumsuz etkilemektedir. Bu rahatsızlık tedavi edilmez ise bütün belirtilerde artık görüldüğü gibi kilo alımı sorunu da yaşanır.
Hormon Bozukluğu Belirtileri
Kilo Farklılıkları
Hormonlarımız vücut metabolizmasında önemli bir rol oynar. Gıdalardan aldığımız kalorilerin ne kadarının yakılacağına ve ne kadarının yağ şeklinde depo edileceğine etki eder. Özellikle tiroid veya böbrek üstü bezlerindeki sorunlarla ortaya çıkan hormon bozukluğu aşağıdaki belirtilere neden olabilir:
Ani kilo kayıpları veya kilo artışı
Göbek yağlarının bir türlü erimemesi
Hazımsızlık, şişkinlik, ishal veya kabızlık gibi sindirim sorunları
Birden acıkma, aniden ortaya çıkan tuzlu veya tatlı gıda ihtiyacı
Huzursuzluk Veya Ruh Hali Değişimleri
Serotonin yetmezliği, aşırı dopamin, hipotiroidi gibi hormon bozukluğu türleri kişinin duygu durumunda dalgalanmalara neden olur. Bu şekilde etki eden hormon bozukluğu, aniden kötüye evirilen neşeye neden olabildiği gibi, kişiyi depresyona da sürükleyebilir.
Uyku Problemleri
Kişinin ne zaman yatağa girmesi gerektiğini söyleyen ve gün içindeki enerji kullanımını ayarlayan günlük ritim (sirkadiyen ritim), hormonlarla doğrudan ilişkilidir. Dolayısıyla hormon bozukluğu insomnia, aşırı uyuma, narkolepsi, uyku apnesi gibi sorunlara neden olabilir.
Cinsel Arzuda Düşüş
Üreme sisteminin düzgün işleyebilmesi büyük oranda hormonlara bağlıdır. Hormon bozukluğu libidoda düşüşe neden olabildiği gibi, çocuk sahibi olamamanın da en büyük nedeni olabilir.
Hormon Bozukluğunun Nedenleri Nelerdir?
Sık şekilde meydana gelen hormon sorunları genç kızlık dönemindeki aşırı düzeyde tüylenmedir. Yaşanan hormonal sorunların arasında yumurtalık fonksiyonlarının bozulmasından kaynaklı olan polikistik over de yer alır.
Polikistik over ile birlikte adet düzensizlikleri ile tüylenmelerde baş göstermektedir. Bunların dışında yumurtalıklarda bulunan kistlerde sıkıntıların oluşmasını sağlar. Erkeklerde meydana gelen hormon bozuklukları da hormon seviyelerinde yaşanan dengesiz salınımlardan kaynaklanmaktadır. Sakalların çıkmaması, boy kısalığı ve köseliğin oluşması en göze çarpan belirtilerdir. Ayrıca aşırı düzeyde kilo alımı da meydana gelir. Hormonlardan kaynaklanan bozuklukların düzene sokulması, dengede tutulması adına yapılacak olan tedaviler dışında aşağıda bulunan detaylara da dikkat etmek gerekir;
Sıkıntılardan kurtulmak ve yaşam kalitesini arttırmak için fazla kilolardan kurtulmak gerekir. Bunun içinde kilo dengesi korunmalıdır.
Özellikle kullanılan yağ miktarı, şeker, tuz ve un miktarları azaltılmalıdır.
Vücutta bulunan yağların yakılması için destek sağlayan, antioksidan açısından zengin meyve ve sebzelerin tüketimlerine ağırlık verilmelidir.
Baklagiller, balık, tavuk, yumurta tarzında proteinlerin en azından haftada iki gün boyunca tüketilmesi gerekir.
Fazla düzeyde alkol uzak durulmalıdır. Alkol vücutta bulunan östrojen miktarının artmasına sebep olur ve testosteron hormonunun da azalmasını sağlar. Bu şekilde de vücutta denge bozuklukları meydana gelir.
Haftada en azından birkaç gün boyunca düzenli ve aksatılmadan spor yapılması gerekmektedir.
Hormon Bozukluğu Tedavisi
İnsan vücudunda birbiri ile etkileşim halinde olan onlarca farklı hormon doğal bir denge içindedir. Dolayısıyla hormon bozukluğu tedavisinde hangi hormonun eksik veya fazla olduğu kan tahlilleri ile saptanmalıdır. Endokrin hastalıkları söz konusu ise hastalık teşhisi yapıldıktan sonra tedavi başlar.
Bitkisel Takviyeler
Hormon bozukluğu türüne göre aşağıdakilerden biri önerilebilir:
Omega 3 Yağ Asidi: Birçok farklı hormonun üretimi için gereklidir. Balık, keten tohumu, ceviz veya zeytinyağından elde edilebilir.
Maca Kökü: Hormon üretimini artırır. Tiroid yetmezliği belirtilerine iyi gelebilir, doğurganlığı artırabilir.
Hayıt: Progesteron hormonu gibi etki gösterir. Hipofiz bezini teşvik eder, östrojen-progesteron dengesini sağlayabilir.
D Vitamini: Hipofiz bezini etkiler. Düşük östrojen belirtilerini yok edebilir.
Hint Fesleğeni: Duygu durumu düzeltir, kortizol seviyelerini dengeler.
Kırmızı Üzüm, Sarımsak: Güçlü antioksidan (toksin atıcı) özellikleri vardır.
Adaptojen Bitkiler: Başta kortizol seviyeleri olmak üzere birçok farklı hormon dengesini sağlamak için kullanılabilir.
Egzersiz
Egzersiz yapmak serotonin isimli mutluluk hormonunu artırır. Kortizol seviyelerini dengeleyerek östrojen sorunlarını yok edebilir. Salgı bezlerini hormon üretim tembelliğinden kurtarır, kilo kontrolü sağlayarak genel vücut sağlığını artırır.
Güneş Işığı
Güneş ışığı, D3 vitamininin üretilmesi için gereklidir. D3 vitamini teknik olarak bir hormon gibi hareket etmektedir. Güneş ışığı ayrıca metabolizmayı düzenleyen tiroid vb. hormonların dengelenmesi ve serotonin hormonunun artması için gereklidir.
