Potasyum
Potasyum özellikle çocukların beslenmesinde, büyümenin ve vücudun değişmesinin yarattığı ağrıları hafifletmek için bulunması gereken önemli bir mineraldir. Yetişkinlerde ise kan basıncını düşük tutmak, yaşlandıkça oluşan kemik kaybını azaltmak ve böbrek taşı riskini düşürmede etkilidir. Potasyum yönünden zengin besinler arasında domates, kabuklu yemişler, patates ve muzu sayabiliriz.
Potasyum içeren besinleri çok uzaklarda aramanız gerekmiyor. Eğer düzenli olarak taze meyve tüketiyorsanız vücudunuzun ihtiyaç duyduğu potasyumu büyük ihtimalle alıyorsunuz demektir. Yeterli miktarda potasyum almayan ya da ishal ve aşırı terleme gibi nedenlerle potasyum kaybı yaşayan çocuklarda potasyum eksikliği (hipokalemi) belirtileri görülebilir. Bu belirtiler arasında en belirgin olanları kasların zayıflaması ve kalp ritmi bozukluğudur. Acil tıbbi müdahale gerektirebilir.
Sadece eksikliği değil aşırı miktarda potasyum alımı da çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir. Normal şekilde beslenmenize devam ediliyorsa fazla potasyum almak çok sık rastlanan bir durum olamamakla birlikte örneğin böbrek taşı düşürmek için potasyum takviyesi kullanıyorsanız bu sorunla karşılaşabilirsiniz.
Tavsiye edilen günlük potasyum alımı bebekler için 3 mg, gençler içinse 4.7mg‘dır. Çok az ebeveyn günlük potasyum alımının hesabını yapar ancak potasyum bulunan besinleri öğrenerek bu besinlerin çoğunun çocuğunuzun beslenme listesinden çıkmasını engellemelisiniz.
Çocuklarının potasyum almasını isteyen anneler genellikle muza başvurur. Çocuk bir süre sonra muzdan sıkılacağı için potasyum içeren farklı sebze, meyve ve yemişleri kullanabilirsiniz.
Potasyum Eksikliği Belirtileri
Potasyum insan vücudunda belirli bir oranda bulunması gereken minerallerden biridir. İnsan vücudunun büyük bir bölümü oluşturan kaslarda potasyum mineralinin eksikliğinde spazmlar, seğirme ve kasılmalar meydana gelmektedir. Potasyum mineralinin eksikliği durumunda kaslar üzerinde etkisi genelde kol ve bacak kaslarında olmaktadır. İnsan vücudunda belirli bir oranda olması gereken potasyum minerali çok düşük oranlara geldiğinde ya da uzun süre düşük oranda olması durumunda kaslarda ciddi oranda zarara neden olmaktadır. Potasyum minerali eksikliği olan bireylerde genelde halsizlik, çabuk yorulma ve genelde yorgunluk hali gibi belirtiler ortaya çıkmaktadır.
Potasyum Eksikliği Nelere Yol Açar?
Kalp Hastalıkları
Potasyum mineralinin insan vücudunda belirli bir oranın altına düşmesi durumunda ciddi kalp rahatsızlıklarına neden olmaktadır. Bunlardan biri kalbin yorulması sonucunda kalp ritminin düzensizliği gibi bir hastalık ortaya çıkmaktadır. Kalbe kan taşıma görevi olan damarların yıpranması ve yanlış beslenme sonucunda kalbin yorulması kalp rahatsızlıklarını büyük ölçüde arttırmaktadır. Kalp ile ilgili rahatsızlıklara sahip olmamak için ilk olarak kalbe kan taşıma işlevi bulunan damarlara iyi bakmak, yanlış beslenmemek gerekmektedir. Aynı zamanda potasyum mineralinin insan vücudunda olması gereken oranın altında olduğunda kalp hastalıkları ortaya çıkmaktadır.
Kas Zayıflığı
İnsan vücudunun büyük bir bölümünü oluşturan kas sistemi potasyum minerali eksikliğinde kaslarda birtakım hasarlar ortaya çıkmaktadır. Potasyum mineralinin insan vücudunda eksik bir oranda bulunması sonucunda bir ya da daha fazla sayıda kasın güçlerini kaybederek, kuvvetlerinin azalması ve çabuk yorulma durumunda meydana gelmektedir. Potasyum mineralinin eksikliğinde kas seğirmesi, kaslarda yanma duygusunun oluşması, kaslarda meydana gelen spazmlar, kramplar, sıkça düşme, kaslarda iğne batma hissinin oluşması gibi durumlar meydana gelmektedir. Potasyum mineralinin insan vücudunda olması gereken oranda bulunduğunda kaslarla ilgili herhangi bir rahatsızlık durumu oluşmayacaktır.
İştahsızlık
Potasyum minerali eksikliğinin insan vücudunda yeterli oranda olmaması durumun da iştahsızlık ortaya çıkmaktadır. Bu durumu önleyebilmek için günlük olarak alınması gereken oranda potasyum minerali ihtiyacını karşılamamız gerekmektedir. İştahsızlık iki hafta gibi uzun bir süreden beri devam ediyorsa, bu potasyum mineralinin insan vücudunda olması gereken orandan az olduğunu gösterir, bu durumda doktora başvurmak ve yeterli potasyum minerali takviyesi yapmak gerekmektedir.
Halsizlik
İnsan vücudunda potasyum mineralinin eksik olması durumunda halsizlik durumu ortaya çıkmaktadır. Halsizlik durumunda insanlarda bir sonraki aşama uykunun gelmesi olabilmektedir. İnsanlar yeterince dinlenmelerine rağmen yine de kendilerini yeterli derecede dinlenmemiş, halsiz, bitkin hissediyorsa bu tür durumlarda insan vücudunda bulunan potasyum minerali oranının düşmüş olabileceğini düşünmeleri gerekir. Halsizlik durumunun tek sebebi potasyum mineralinin insan vücudundaki oranının düşmüş olması değildir, bunun yanında farklı sebeplerde olabilir.
Sinirlilik
İnsanlar gün içerisinde farklı sebeplerden dolayı sinirlilik durumu yaşamaktadırlar. İnsanların sinirlenmelerini sebep olan durumlar ortadan kalkmış olmasına rağmen hala sinirlilik durumu devam ediyorsa bu aşamada doktora başvurmak gerekebilir. Sinirlilik durumunun uzun süre devam etmesi durumunda depresyona neden olma ihtimali bulunmaktadır. Uzun süre devam eden sinirlilik durumunda potasyum mineralinin vücutta bulunması gereken oranın düşmüş olabileceğini de göstermektedir.
Potasyum Fazlalığı Nedenleri
En çok karşılaşılan neden Akut böbrek yetmezliği ve Kronik böbrek hastalığı gibi böbrek hastalıklarıdır. Diğer nedenler ise şöyledir;
1. Potasyum açısından zengin besinlerin aşırı tüketimi ve çok fazla potasyum ilacı alınması
2. Tip 1 diyabet (Bir tür şeker hastalığıdır)
3. Addison hastalığı (Adrenal yetmezlik , Adrenal bezlerinin yeterli miktarda hormon salgılatmadığı bir hastalık)
4. Kullanılan ilaçların yan etkileri
5. Asidoz ( Kanda asit maddelerin fazlalığından ileri gelen ağır bir hastalıktır)
6. Yemekleri çok tuzlu yemek, aşırı tuz tüketimi
7. Kan şekeri düşüklüğü
8. İdrar boşaltımını engelleyen ilaçların kullanılması
9. Vücudun önemli bir bölümünde yanık meydana gelmesi
10. Bazı tümörler
11. Ciddi mide veya bağırsak kanaması
12. Hücrelere zarar veren kan hastalıkları
13. Uyuşturucu kullanımı
14. Kemoterapi ilaçları
15. Vücudun susuz kalması
16. Trimetoprim ve penisilin gibi ilaçlar, bazı antifungallar, ace inhibitörleri ve potasyum takviyeleri
17. AIDS ve diğer enfeksiyonlar
18. Alkol kullanma
Potasyum Yüksekliği Belirtileri
1. Kalbin çok yavaş ya da çok hızlı atması
2. El ve ayaklarda uyuşukluk
3. Ciltte karıncalanma hissi
4. Halsizlik
5. Mide bulantısı
6. Kusma
7. Yorgunluk
8. Kalpte çarpıntı
9. Nefes alıp vermekte güçlükler
Potasyum Yüksekliği Nasıl Düşürülür?
1. Potasyum yüksekliği tedavisi için öncelikle bir Dahiliye doktoruna başvurmalısınız.
2. Doktorunuzun reçete edeceği potasyum seviyesini düşüren ilaçları kullanın.
3. Yukarıda bildirilen potasyum yüksekliğine neden olan hastalıklarınızı tedavi ettirin.
4. Muz, kivi, yoğurt, fasulye, ıspanak, erik, kabak, domates, enginar, patates, portakal, çikolata, kuru meyveler ve kuru yemişler potasyum açısından zengin besinler olduğundan potasyum seviyeniz düşene kadar bu besinlerin alımını sınırlayın.
5. Yüksek potasyumlu gıdalar yerine elma,yaban mersini, kiraz, kızılcık, greyfurt, ahududu, kuşkonmaz, lahana, salatalık, soğan, salatalık, yeşil bezelye, yeşil biber, tavuk, ton balığı, yumurta ve kaşar gibi potasyum oranı düşük gıdalar tüketin.
6. Potasyum oranı yüksek sebzeleri tüketmek istiyorsanız 2 saat suda bekletip sebzeleri bu sudan çıkarıp pişirip öyle tüketin.
Potasyumun Faydaları
Felç: Potasyum beyin fonksiyonlarını normal seviyede tutma konusunda önemli bir rol oynar. Yüksek potasyum seviyesi beyne daha fazla oksijenin iletilmesini sağlar, bu sayede de bilinçsel aktiviteyi gerçekleştiren nöronların uyarımı gerçekleşir. Insanların muza beyin yiyeceği demesinin bir sebebi var, muz inanılmaz yüksek derece potasyum içerir.
Trajik hastalıklar geçiren insanların vücutlarındaki besin değerlerinin düşük olması bir rastlantı değildir. Potasyum damar genişletici bir etkiye sahip olduğu için, vücuda optimal miktarda potasyum alındığında vücuttaki bütün damarlar rahatlar. Bu da kanın daha rahat iletimi anlamına gelir ki bu da pıhtılaşmayı ya tıkanmaları, yani felce sebep olan durumları engeller.
Düşük Kan Şekeri: Vücuttaki potasyum seviyesindeki düşmeler kan şekerinde düşmeye sebep olur. Kan şekerinin düşmesi ise terlemeye, baş ağrılarına, halsizliğe ve yorgunluğa sebep olur. Bu gibi durumlardan kurtulmak için sodyum ya da potasyum alımı gerekmektedir. Yine diyabet hastalarının potasyum seviyelerini kontrol altında tutmasının istenmesinin sebebi de budur, kan şekerinde ya da insülin seviyelerinde dalgalanmalar olmasını engellemek ve stabil bir kan şekeri oluşturabilmek içindir.
Kemik Sağlığı: Potasyumun faydaları arasında vücudunuzdaki kemiklerin güçlenmesine olan katkısını saymamak olmaz. Potasyumun sahip olduğu bazı özellikler vücuttaki bazı asitleri nötralize eder, ki bu asitler kalsiyum depolarını kullanan ve kemik sağlığı ve güçlülüğü için gerekli olan kalsiyumun kullanımını engelleyen asitlerdir. Yapılan bir araştırmaya göre yüksek seviyede potasyum içeren meyve ve sebzeler tüketmek kemiklerdeki mineral yoğunluğunu artırıyor, kemikleri güçlendiriyor ve kemiklerinizin sağlığını koruyor.
Kan Basıncı: Potasyum sodyuma normal bir kan basıncı ayarlaması yapılmasında yardımcı olur. Yani vücutta kan basıncının dengelenmesinde yardımcı olan ana içeriklerden biridir. Bu sayede de kalp hastalıkları ve hipertansiyon gibi rahatsızlıkların oluşumunu engeller. Kan basıncının dengelenmesine ve düzenlenmesine yardımcı olması bu güçlü mineralin önemli özelliklerinden biridir. Daha önce de bahsedildiği gibi potasyum damar genişletici özelliklere sahiptir bu da damarların üzerindeki baskıyı azaltır, damarlar üzerinde baskı olması yüksek kan basıncının ana sebeplerinden biridir.
Kas Gücü: Potasyumun önemli özelliklerinden bir diğeri ise kas dokularının gelişimine olan yardımı, metabolizma çalışırken salınan enerjinin düzgün bir şekilde değerlendirilmesidir, ki bunların da direkt olarak kas gücüne katkıda bulunur. Kaslar, buna güçlü kardiyak kasları da dahil olmak üzere, kişinin düşük potasyum alması sonucunda felç geçirebilir.
Potasyumun önemli bir özelliği hücre gelişimini uyarması ve bunu yapmak için de metabolik enerjiyi kullanmasıdır, bunlar olmadan kas gücüne veda etmek çok daha kolay olacaktır. Ayrıca potasyumun sağladığı bu kasın kasılma ve rahatlama hareketleri olmasa, egzersiz yapmak da imkansız hale gelir.
Kaygı ve Stres: Potasyum, istenmeyen mental durumlarda, mesela kaygı ya da stres gibi, iyileşme için harika bir öneme sahiptir. Oldukça önemli bir stres rahatlatıcı olarak kabul edilir ve kişinin genel olarak ruh sağlığında etkili bir rol oynar. Kaygı ve stres vücudunuzun genel sağlığı açısından da oldukça zararlı olacağından, kronik stres rahatsızlığı yaşayan kişilerin günlük yeterli potasyum almalarının önemli olduğu düşünülmektedir. Potasyum vücudunuzdaki birçok hormonun dengelenmesinde yardımcı olabilir, bunlara kortizol ya da adrenalin gibi stres hormonları da dahildir, bu hormonların gereğinden fazla salgılanma vücudun genel sağlığına zarar verir.
