Bezelye Nedir?
Bezelye, hem yeşil kabuğu hem de taneleri ile yenilebilen bir bitki türüdür. Aynı zamanda bezelye ayrı taç yapraklı, 2 çenekli baklagiller ailesinden bir bitkidir. Gövdesi çok uzun ve bitkinin ağırlığını çekemeyecek kadar da incedir. Beyaz çiçek açan ve yuvarlak taneleri olan bezelyenin meyveleri bakla ve fasulyeye benzemektedir.
Bezelye, çok eski çağlardan bu yana yetişmektedir. İlk olarak Batı Asya’ da ve Avrupa’ da görülmüştür. Günümüzde ise dünyanın sayısız yerine bezelye yetişebilmektedir. Ülkemizde de bolca yetiştirilen bezelye bitkisi 30 ila 40 cm boyunda, yeşil yaprakları ile toprağa yayılarak zemini örtmektedir. Bu çeşitteki bezelyelere tarla bezelyesi adı verilmektedir. Diğer bir bezelye çeşidi olan sırık bezelyesi türü de gövdesinden çıkardığı sülüklerle yüksek boylu ne bulursa tutunan tırmanıcı bir bitkidir. Bunların dışında bezelye türleri arasında kabuğuyla yenebilen sultani bezelye ve iri taneli olan araka bezelyesi yer almaktadır.
Bezelyede nişasta, karoten, protein ve lif miktarı oldukça fazla miktarda bulunmaktadır. C vitamini yönünden de diğer baklagillere oranla bir hayli zengindir. Ayrıca bezelye bünyesinde demir, potasyum, fosfor, A vitamini ve B vitamini gibi çeşitli mineralleri barındırır.
Bezelyenin Besin Değerleri
Pek çok hastalığa iyi gelen ve çeşitli rahatsızlıkların oluşumunu engelleyen bezelyenin yapısında pek çok mineral bulunmaktadır. Bezelyenin içermiş olduğu besin değerlerini şu şekilde sıralayabiliriz:
100 gram pişirilmemiş taze bezelye tanesinde;
84 kalori , 6,3 gram protein 14,4 gram karbonhidrat , kolesterol , 0,4 gram yağ , 2 gram lif ,116 miligram fosfor , 26 miligram kalsiyum , 1,9 miligram demir ,2 miligram sodium , 316 miligram ,potasyum , 35 miligram magnezyum , 0,7 miligram A vitamin , 0,35 gram miligram B1, 0.14 miligram B2, 2,9 miligram B3, 0,16 miligram B6 vitamini , 35,5 miligram folik asit , 27 miligram C vitamini ve 2,1 miligram da E vitamini bulunmaktadır.
Bezelyenin Faydaları Nelerdir?
1. Mide Kanserini Engeller
Plaka ve küçük maddeler mide kanseri gibi bazı hastalıklara neden olabilmektedir. Bezelye içermiş olduğu “polifenol” ismi ile adlandırılan madde sayesinde kanseri engellemeye yardımcı olur. Hatta bezelyenin mide dostu olduğunu da söyleyebiliriz.
2. Cilt Sağlığını Korur
İçerdiği alfa karoten, epakateşini, kateşin ve karotenoid gibi antioksidanlar sayesinde cildin yaşlanmasını engeller. Aynı zamanda cildin doğal parlaklığını sağlar.
Bezelyenin tüketilmesi cilt sağlığı için hayati öneme sahip fonksiyonların yerine getirmesini sağladığı için cilt için oldukça faydalı bir sebzedir.
3. Bağışıklığı Güçlendirir
Bezelyenin kaliteli oksidanlar içermesi ciddi hastalıklara sebep olan rahatsızlıkları giderir. Bağışıklık sistemine destek olan kalsiyum, çinko, manganez, bakır ve demir gibi mineraller bakımından bir hayli zengindir.
4. Kan Şekerini Düzenler
Yüksek lif ve protein içermesi sebebi ile bezelye, şeker sindirimini de kolaylaştırmaktadır. Bezelyenin beyaz şeker ya da kimyasal madde içermemesinden dolayı vücuttaki kan şekerinin düzenlenmesini sağlamaktadır. Bunun için bezelye proteinlerinin oldukça önemli görevleri vardır.
5. Alzheimer ve Artrit Rahatsızlığına Faydalı
Bezelyenin yapısında bulunan K vitamini, Alzheimer ve artrit gibi önemli rahatsızlıkların önlenmesini sağlayabilir. Alzheimerdan etkilenen kişilerin düzenli olarak bezelyeyi tüketmesi nöronal hasarların sınırlanmasını sağlamaktadır.
6. Kilo Vermeyi Kolaylaştırır
Bezelye düşük kalorili ve az yağlı sebzelerden bir tanesidir. Bu nedenle özellikle vejeteryanlar tarafından da yaygın olarak tercih edilmektedir. Bezelye de diğer yeşil sebzeler gibi kilo vermeyi kolaylaştıran besinler kategorisindedir.
7. Gözlere Faydalı
Bezelyenin içeriğinde oldukça fazla miktarda lutein, zeaksantin ve karoten gibi güçlü antioksidanlar bulunmaktadır. Aynı zamanda zengin A vitamini içeriği ile de mukus zarları, deri ve göz sağlığının korunmasında etkilidir.
8. Sindirimi Arttırır
Yüksek miktarda diyet lifi içeren bezelye, bu yönüyle sindirim sistemine de fayda sağlamaktadır. Aynı zamanda bezelyede bulunan lifler sindirimin gelişmesini sağlayarak vücut metabolizmasını arttırmaya yardımcı olur.
9. Saça Faydalı
Saç uzamasının yanında parlak ve dolgun saçlara da sahip olmaya yardımcı bezelye, hem güzel hem de sağlıklı bir cilde kavuşmamıza olanak tanımaktadır.
Özellikle organik bezelye yapısında bulunan biotin, zinc,protein ve demir sayesinde saçlara oldukça faydalıdır.
10. Hamile Kadınlara Faydalı
Özellikle taze bezelyenin folik asit bakımında harika bir kaynak olduğu savunulmaktadır. Folatlar hücrede DNA sentezi için gerekli B-kompleks vitaminleri içerir.
Yapılan araştırmaların sonucunda hamile kadınların folat bakımından zengin besin tüketmeleri durumunda yeni doğan bebeklerde nöral tüp defekti önlemede yardımcı olabileceği düşünülmektedir.
11. Osteoporozu Önler
Günümüzde önemli bir sağlık problemi olan osteoporoz gün geçtikçe artmaya devam etmektedir. Halk arasında kemik erimesi olarak da bilinen osteoporoz, farklı sebepler ile kemik yoğunluğunun azalması ve buna bağlı olarak da kırık riskinin arttığı bir rahatsızlıktır. Sadece düşük değil fazla miktarda alınan protein de osteoporoz riskini artırmaktadır. Bu amaçla potasyum alımının arttırılması gerekmektedir. İçermiş olduğu potasyum sayesinde de osteoporozu önlemeye yardımcı olur.
12. Kolesterolü Düşürür
Bezelyenin özellikle kurutulmuş hali de iyi bir kolesterol düşürücü olarak da sağlığımızı korumamıza yardımcı olmaktadır.
Tüm bunların yanında bezelye uyku düzenini de ayarlamaya yardımcı olur. Aynı zamanda karaciğerin de düzgün çalışmasını sağlar. Bağırsak kanseri riskini de azaltmaktadır. Bezelyenin taze olarak tüketilmesi de bağırsakları çalıştırmaktadır. Bu sayede kabızlığı da önleme yardımcıdır. Ayrıca kasların gelişmesine ve yenilenmesine de yardımcı olmaktadır.
Bir kaşık susam yağı ile uygulandığında mantar ve benzeri enfeksiyon rahatsızlıklarına da iyi gelmektedir.
Dikkat Edilmesi Gerekenler ;
Bezelyenin pek çok faydası bulunduğu gibi aşırı tüketilmesi durumunda ya da tüketmemesi gereken kişiler tarafından tüketilmesi bazı olumsuzluklara yol açabilmektedir. Yüksek oranda karbonhidrat içermesi nedeni ile özellikle düşük tansiyonlu kişilerde şeker miktarı fazla olduğu için bezelye tüketimini mümkün olan en az seviyeye indirmeleri gerekmektedir. Ayrıca bezelyenin aşırı alınması da yorgunluk ve uyku hissi vermektedir.
Bezelyenin üretmiş olduğu oksalat, kalsiyumun emilimine engel olan bir maddedir. Aşırı tüketilmesi durumunda kalsiyum eksikliği söz konusu olabilir. Oksalatın diğer bir yan etkisi de suyu kristalize etmesidir. Bu da böbreklerin susuz kalmasına ve çeşitli sağlık problemlerine yol açabilmektedir.
Özellikle besin tercihlerinde dikkat edilmesi gereken en önemli konulardan bir tanesi de taze sebze ve meyve tüketmektir. Konserve ya da dondurulmuş besinlerde bulunan bazı koruyucu maddeler besinlerin tazeliğini kaybetmesine neden olmaktadır. Hatta bazı koruyucu maddeler sağlık açısından olumsuz etki göstermektedir. Tüm sebeplerden dolayı bezelyenin aşırı tüketilmemesi ve her sebzede olduğu gibi taze olarak tüketilmesi en doğrudur.
