İğdenin Faydaları ve Zararları Nelerdir?
İğde, ülkemizde hemen her yerde yetişebilen, yarı yabani ağaçlardan birisidir. Islahlı olarak tarımı nadiren de olsa yapılır, genellikle keyfi olarak dikilen bir bitkidir. Meyveleri, yaz aylarının sonlarında ve sonbaharda olgunlaşan iğde, yaz aylarında muhteşem kokulu çiçekler açar. Pek çoğumuzun merak ettiği iğdenin faydaları ve zararları konusuna değineceğimiz bu başlık altında, daha çok iğdenin faydası dile gelecektir, zira meyvenin ciddi zararları bulunmamakta olup, kullanım miktarı ile doğru orantılı olarak yan etkileri olabilecektir. Yani iğdenin yararları, ancak doğru miktarlarda tüketilmesi ile söz konusu edilebilmektedir. Söylediğimiz gibi iğde ağacı, ülkemizde hemen her yerde yetişebilir. Ancak vasıflı toprak ister ve normal miktarlarda su almalıdır. Bu nedenle, bozkırda ve verimsiz topraklarda fazla görülmez. Neredeyse tamamı karbonhidrat olan iğde kaç kalori, sorusu elbette sorulacaktır, bu noktada iğdenin iyi bir diyet meyvesi olabileceğini söylemek yanlış olmaz. Ancak ciddi miktarlarda şeker içerdiğinden, yine de dikkatli tüketilmelidir.
İğdenin içerisinde A, C ve E vitaminleri vardır, mevsiminde tüketilmesi bu vitaminlerin karşılanmasını sağlayacaktır. Neredeyse hiç yağ içermez ancak %20’ye yakın oranda şeker içerir. Bu oran hayli fazladır. Buradan çıkarılacak sonuç, 100gr iğdenin yaklaşık 20gr şeker tüketmenin anlamına geldiğidir. Az miktarda proteinin yanında, yüklü miktarda potasyum içerir. Magnezyum, sodyum gibi mineralleri de içeren iğdenin lifli yapısı fiberden oluşur.
İğdenin su miktarı çok düşüktür. Bu nedenle yemiş tüketildiğinde ağız içi sıvısını bünyesine çeker. Benzeri biçimde mide ve bağırsaklardaki suyu da toplayacağından Dehidrasyona sebep olacaktır. Yani, iğde tüketildiğinde yeterince su içilmelidir.
İğde, antioksidanlar içermektedir. Aynı zamanda bir miktar da antiseptik barındırmaktadır. Esasında Muz ile yaklaşık aynı vasıflara sahip olmakla birlikte, muzdan çok daha zayıf profilli bir meyvedir. Hatta meyve ismi dahi almaz, yemiş olarak değerlendirilir. Normal koşullarda raf ömrü bir yıla yakındır. Bu sebeple kuruyemişçilerde bulunmaktadır. Paketli satışına pek rastlanmadığı için, global pazarda ye almamaktadır.
Küçük süs ağaçlarında yetişen iğde, zeytin familyasına ait bir meyvedir. Asya’da yerli versiyonlarına rastlanan iğdenin sadece kuşlara ve küçük boyutlara sahip memelilere hitap eden birtakım sarı veya kırmızımsı, benekli ve büyük boyutlardaki çeşitlerine rastlanabilir. Yerli büyümenin sağlandığı yerlerde yetişen iğde, yaban hayatı ve değerli yiyecek kaynakları temin etmektedir.
Ağacı ise ufak tohumlardan kendisini tekrar büyütmek sureti ile tekrar gelişmektedir. Bu ağaç genellikle geniş bir yüzeye sahiptir. Yetişmesi sırasında güneş ışığına bol miktarda ihtiyaç duymaktadır. Dış yüzeyi ise gümüş beyaz renginde bir tabakadan oluşur. Genellikle sonbahar aylarında toplanan meyvenin et kısmı tatlı veya acımsı bir tada sahip olabilmektedir. Üzeri ise ne sıcak ne de soğuktur.
İğdenin sağlık açısından birçok faydası bulunmaktadır. Faydaları arasında dalak ve mideye iyi gelmesi yer alır. İshali durdurur, menstruel fonksiyonları düzenler, gücü arttırır. Uygulamaları şu şekilde sıralanabilir ;
Hazımsızlık
Yediğiniz yiyeceklerin ardından mide problemi yaşıyor iseniz bu gibi durumlarda iğde tüketmek oldukça faydalı olacaktır. Şiş ve ağrılı bir midenin tedavisinde taze olarak 30 gram iğde alıp, yavaşça çiğnemek sureti ile tüketiniz. Mide sorunlarınızın çözüldüğünü fark edeceksiniz.
İshal
Özellikle küçük çocuklarda meydana gelen ishal gibi mide bozukluklarını düzenlemede iğdenin etkili özellikleri bulunur. 15 gram iğde alın ve yüzeyi altın rengine bürünene kadar ısıtın. Daha sonrasında su ekleyin ve bir süre kaynatın. Tüketiniz ve ishal için olan yararlarından bu şekilde faydalanabilirsiniz.
Öksürük
Birtakım sebeplerden ötürü meydana gelen öksürük ve devamında akciğerlerinizde yanma meydana geliyor ise 60 gram taze iğdeyi alınız ve yıkayıp tüketiniz. Ya da alternatif olarak 30 gram kurutulmuş iğdeyi su içerisinde bekletip tüketiniz. Aynı etkileri yaptığını göreceksiniz.
Böylelikle iğdenin faydalarından bahsetmiş olduk. Şimdi de iğdenin tüketilmesinde oluşabilecek birtakım yan etkilerden bahsedeceğiz.
İğdenin Yan Etkileri Nelerdir?
İğdenin genel olarak herhangi bir zararı bulunmamaktadır. Ancak hemen her gıdada geçerli olduğu gibi iğdenin de fazla tüketiminden kaçınılması gerekir. Hamile bayanlara yaptıkları etkiler bilinmediği için doktorunuza danışmadan fazla miktarlarda tüketmeyiniz. Ayrıca alerji gibi durumlarda iğde tüketimini derhal bırakarak doktorunuza danışınız. Bu saymış olduğumuz durumlarda iğdenin tüketilmesi sakıncalı bir hale gelebilir.
Böylece ilk olarak iğdenin faydaları ile ilgili genel bir bilginin ardından iğdenin fazla tüketilmesi durumunda oluşabilecek yan etkilerden de bahsettik. Son olarak da besin değerlerine değineceğiz.
Faydaları İse ;
-
Çekirdeğinin yağı ile yapılan macun nezleye ve bronşite iyi gelir
-
Çiçeğinin suyu ateşli hastalıkların tedavisinde kullanılır
-
Bu türün meyveleri vitamin ve mineral açısından çok zengindir. Özellikler A, C, E vitaminleri ve flavanoidler açısından değerli birer besin kaynağıdırlar.
-
Vücuda direnç katar, soğuk algınlığı ve grip gibi kronik kış hastalıklarına karşı koruyucudur.
-
Bir meyve için beklenmeyecek şekilde önemli yağ asitlerini barındırırlar.
-
Kansere yakalanma ihtimalini azatlığı, kanserin büyüme hızını yavaşlattığı bulgulanmıştır.
-
İshali durdurucu etkisi vardır.
-
Çiğ de yenebilir, çorbalara aroma olarak da eklenebilir.
-
Kuru, beyaz benekli ve solgundur
-
Meyvesinden jel ya da şerbet de yapılabilir.
-
Gastrit mide problemi olanların tüketmeleri tavsiye edilir. 2003 Yılında Ethnofarmakoloji Dergisinde yayınlanan bir araştırmaya göre iğdenin özünden elde edilebilecek iğde suyu antiülserojenik etkiye sahiptir.
