Kakule Nedir?
Kakule, zencefilgiller ailesinden Elettaria ve Amomum cinslerini kapsayan bitkilerin genel adıdır.
Batı ve Güney Hindistan, Güneydoğu Asya’nın sıcak bölgelerinde yetişen, 4–5 m boyunda, büyük yapraklı çok yıllık bir bitki cinsidir. Özellikle Güney Hindistan’ın bataklık ormanlarında yabânî olarak yetişir. Kakulenin meyveleri 1-2 cm uzunlukta, sarımsı yeşil ve kirli beyazımsı renktedir. Tohumları mercimek şeklinde ve büyüklüğünde, kırmızımsı esmer renkte olup, keskin kokuludur. Kakule yetiştiği yere göre isim alır. Seylan kakulesi, Malabar kakulesi, Siyam kakulesi gibi. Tohumları meyvelerinin kurutulup, ayrılmasıyla elde edilir. Yemeklere özellikle de baklagillere ve balığa katılır. Muhallebi, sütlü tatlılar, hoşaflar, çay ve kahvede çeşni verici olarak kullanılır. İsveç ve Finlandiya'da unlu mamüllere de katılır. Hintler nefesleri güzel koksun diye tohumlarını çiğnerler. Kakule tohumlari reçine, nişasta ve uçucu yağlar taşır. Hoş lezzeti ve kokusundan dolayı baharat olarak kullanılır. Ayrıca iştah açıcı, midevî ve gaz söktürücü etkilere sahiptir.
Arapça ve Farsça "Hêl" olarak bilinen Kakule, ingilizcede "cardamom" olarak bilinmekte olup, çaya farklı bir aroma katmaktadır. Bergamotu andıran özel kokusundan dolayı ayrıca Kakule aromalı çaylar üretilir ki adları "Cardamom Tea" olarak geçer.
Günümüzde özellikle doğu bölgelerinde, kahve içenlerin sık kullandığı bir aromadır.
Kakule, çörekotu gibi kullanılacağı zaman öğütülmelidir, besin değerleri bu şekilde muhafaza edilir, aksi takdirde faydası gözlemlenemeyecektir.
Hafıza güçlendirici, hazımsızlık giderici, ağız kokusu, gazı söktürme, iştah açma, gibi faydaları vardır.
Zencefilgillerden “Elettaria” ve “Amomum” cinslerinin yer aldığı bitkilerin genel adı olan kakule, sıcak bölgelerde yetişir. Anavatanı Hindistan’ın güney ve batı kesimlerdir. Güney Hindistan’daki bataklık ormanlarında “Kakule Tepeleri” adı verilen bir bölgede yabani olarak yetişen kakule, Güneydoğu Asya’da da yaygın olarak görülür. Nepal ve Butan, Hindistan’dan sonra yaygın olarak kakule yetişen ülkelerdir. Sri Lanka, Guatemala, Çin, Vietnam, Malezya, Endonezya, Tanzanya, Etiyopya, Kore ve Japonya’daki tropikal alanlarda da sıkça rastlanabiliyor.
Boyu 4 ila 5 metreye kadar çıkabilen çok yıllık bir bitkidir. Meyveleri sarımsı yeşil ve kirli beyaz renkte, 1 ila 2 santimetre uzunluğundadır. Tohumları keskin kokulu, kırmızımsı esmer renkte, yapışkan ve mercimek büyüklüğündedir. Büyük yaprakları vardır. Kokusu; bergamota benzer, nane ve okaliptüs karışımıdır.
Kakulenin tohumlarında uçucu yağlar, reçine ve nişasta bulunur. 100 gram kakule; 68 gram karbonhidrat, 11 gram protein, 20 ila 28 gram arası da lif içerir. Ayrıca, 300 kalorili olan 100 gram kakulede kolesterol bulunmaz. Kakule, çeşitli vitaminler ve besin elementleri bakımından da zengindir: Niasin, piridoksin, riboflavin, tiamin, A ve C vitaminleri, sodyum, potasyum, kalsiyum, bakır, demir, manganez, magnezyum, fosfor ve çinko içerir.
Yeşil ve kahverengi kakule, iki ana çeşididir. Kahverengi kakule(Amomum), “siyah kakule” olarak da bilinir. Yeşil kakule (Elettaria), daha narin ve aromatik özellikte bir türdür. Hindistan’da yetişen yeşil kakulenin aromatik kalitesi oldukça yüksektir. Kahverengi kakulenin tadı daha acı ve karışıktır. Bu sebeple yeşil kakuleden daha ucuzdur.
Kakule havaya maruz kaldığında bünyesindeki uçucu gazlar büyük oranda azalır. Bu sebeple, birçok baharat gibi hava geçirmeyen bir ortamda veya kapta saklanması tavsiye ediliyor. Yeşil olarak toplanan kakulenin bir süre güneşte bekletilmesi gerekiyor.
Kakule Nasıl Kullanılır?
Tohumları, meyveleri kurutularak ayrıştırılan kakule, genellikle baharat ve çay olarak tüketilir. Keskin aromatik kokusu, baharat olarak tercih sebebidir. Baklagiller ve balık yemeklerinde yaygın olarak kullanılır. Muhallebi gibi sütlü tatlılar, çeşniler, kahveler, çaylar ve hoşaflarda da etkili bir baharattır. Öğütülmüş toz halindeki kakule, kokusunu ve aromasını kaybettiği için tavsiye edilmiyor. Bu sebeple, kakulenin kabuklu olarak alınması ve havanda dövülerek kullanılması öneriliyor.
Hindistan’da kakule, baharat olarak tatlı ve tuzlu yemeklere katılabiliyor. Yemek pişirilirken kakule kabukları ve tohumları birlikte kullanılabiliyor. Sütlü tatlılar başta olmak üzere birçok tatlıda tercih edilebilen kakuleye, Hint tatlılarının hemen hemen tamamında rastlayabilirsiniz. Ünlü Masala çayında kullanılan baharatlardan biridir. Arap ve Afrika ülkelerinin kahvelerinde, Fas’ın, “ras-el-hanout” adı verilen baharat karışımında, Finlandiya, İsveç ve hatta Almanya’nın unlu mamullerinde kakuleye rastlamak mümkündür. Gıdalarda lezzet verici olarak kullanılmasının yanı sıra tarçın ve kakulenin kullanıldığı çay; Bangladeş, Hindistan, Nepal ve Pakistan’da popülerdir. Bazı kozmetik ürünlerde de faydalanılan bitkiler arasında yer alır.
Sağlığa Faydaları Nelerdir?
Kakule, benzer cinsteki birçok bitki veya baharat gibi onlarca faydası bulunan bitkilerden biridir. Hint ve Çin geleneksel tıp alanında kalp rahatsızlıklarından solunum yolları hastalığına, mide rahatsızlıklarından ağız kokusuna kadar birçok rahatsızlık için kakuleye başvuruluyor. Hindistan’da eklem ağrıları için en çok kullanılan bitkilerden biridir. Birçok ülkede de sağlık için tüketilmesi tavsiye edilen şifalı bir bitkiler arasında yer alıyor. Özellikle mide ve sindirim sistemi için çok tavsiye edilen bitkidir. İştah açıcı ve gaz giderici etkileri, en önemli faydaları arasındadır.
İştahsızlık: Yemeklerle birlikte kullanıldığında iştah açar. Aynı zamanda sindirim sistemini çalıştırır ve fazla mide asidi üretilmesini önler. Gazı alır ve hazımsızlığa iyi gelir. Hayvanlar üzerine yapılan araştırmalarda kakulenin safra üretimini arttırarak sindirim sırasında oluşan sıvıların vücuttan atılmasına yardımcı olduğu sonucu elde edilmiştir.
Bakteriler: Kakule bakteri, virüs ve diğer patojenlerin oluşumu baskılar ve hastalıklara karşı vücudu güçlendirir. Ayrıca bakteriler nedeniyle oluşan ağız kokusunu alır.
İltihap: İltihap nedeniyle görülen boğaz ağrısı, ağız içinde oluşan iltihaplı yaralar, kas iltihaplanması gibi rahatsızlıklara iyi geldiği bilinmektedir. Hindistan’da eklem ağrıları için en çok kullanılan bitkiler arasında yer alır.
Antioksidan: Antioksidanlar bakımından zengin olan bitki toksinlerin vücuttan daha kısa sürede atılmasını sağlar ve karaciğerin yükünü hafifletir. Bu özelliği ile böbrek, mesane ve idrar yolu rahatsızlıklarında kullanılır.
Kasılmalar: Kas kasılmalarını hafifletir ve hıçkırığa karşı kullanılır. Sabah bulantılarını hafiflettiği ve kusmaya iyi geldiği söylenmektedir.
Antidepresan: Kakulenin depresyona iyi geldiği yönünde herhangi bir bilimsel çalışma bulunmamasına karşın çeşitli toplumlarda orta ve hafif dereceli depresyon tedavisinde yaygın olarak kullanılmaktadır.
Kakulenin Başlıca Faydalarını Şöyle Sıralayabiliriz;
Kolokteral kansere karşı olumlu etkileri görülmüştür.
Hafıza güçlendiricidir, hazımsızlığa karşı etkilidir.
Ağız ve nefes kokusunu giderir.
Gaz söktürücü ve sindirimi kolaylaştırıcıdır.
Diş ve diş etleri sağlığı için tavsiye edilir.
Boğaz ağrıları, solunum yolları rahatsızlıklarına karşı etkilidir.
Göz kapaklarındaki iltihaplara karşı kullanılabilir.
Akciğer rahatsızlıkları ve tüberküloza karşı etkilidir.
Böbrek ve safra kesesi taşlarını düşürmeye yardımcı olur.
Eklem ağrılarına karşı etkilidir.
Bazı zehirlerde panzehir olarak kullanılabilir.
Depresyona karşı tavsiye edilir.
Kakulenin Faydaları İle İlgili Bazı Detayları Da Paylaşalım:
Yemeklere katılan kakule, iştah açar, sindirim sistemini çalıştırır, mide asitlerini önler veya azaltır. Safra üretimini artırır, sindirim sıvılarının vücuttan atılmasına yardımcı olur.
Antimikrobiyal özelliği olan kakule; bakteri, virüs ve diğer patojenlerin oluşumunu baskılar, olumsuz etkilerine karşı bağışıklık sistemini güçlendirir.
Kakule yağlarının, gıda zehirlenmesine sebep olan bazı tehlikeli mikropların büyümesini ve yayılmasını engellediği tespit edilmiştir.
Vücudun çeşitli organlarında iltihap oluşumlarını önler. Boğaz ve ağız içi iltihapları, iltihaplı yaralar, kas iltihaplarına karşı faydaları tespit edilmiştir.
Antioksidan özelliği de olan kakule, toksinlerin vücuttan atılmasına yardımcı olur, karaciğerin yükünü hafifletir. Böbrek, mesane ve idrar yolu rahatsızlıklarında olumlu etkileri görülmüştür.
Kas kasılmalarını hafifletir, hıçkırığı önler, sabah ortaya çıkan mide bulantılarını hafifletir, kusmaya karşı faydalıdır.
Kardiyovasiküler hastalıklar için de kakule tavsiye ediliyor. Kalp atışlarını düzene soktuğu, kalp ritmini düzenlediği ve hipertansiyon kontrolü sağladığı yönünde bazı olumlu araştırma sonuçları bulunuyor.
Afrodizyak olduğuna inanılan kakule, erkeklerde iktidarsızlık ve erken boşalma gibi sorunlara karşı da kullanılabiliyor.
Üriner sistem hastalıkları, sistit, nefrit ve gonore gibi enfeksiyonların tedavisi için kullanılmıştır.
