Bergamot (Citrus bergamia), sedef otugiller (Rutaceae) ortalama 4 m boyunda bir ağaç türü. Esas vatanı Batı Hindistan'dır. Yaprakları uzun ve koyu yeşildir. Çiçekleri beyaz renkli ve küçük olup, meyveleri küre veya armut biçiminde, 5–7 cm çapında etli kısmı ekşi lezzetli, kabuk kısmı limon sarısı renklidir.
Türkiye'de yetiştiği yer Doğu Akdeniz'in kıyı kesimleridir (Adana, Mersin, Hatay). Meyve kabuklarından sıkma usulü ile bergamut esansı elde edilmektedir. Yeşilimtrak sarı renkli, hoş kokulu ve acı lezzetli bir sıvıdır. Parfümeri (ıtriyat) sanayisinde kullanılmaktadır.
Usaresinden kalsiyum sitrat ve sitrik asit elde edilir. Koku vermesi için bazen çaylara da karıştırılır. Çay sektöründe kullanılan aromasına Earl Grey aroması ismi de verilir. Ayrıca reçeli de yapılır.
Bergamot ismi Türkçe "Bey Armudu" sözcüğünün bozularak önce İtalyanca'ya (Bergamotta) ardından da Fransızca'ya (Bergamote) geçmesiyle oluşmuştur
Bergamot Çayının Sağlık Açısından Faydaları
Enerji Kaynağı: Bergamot çayı çok az miktarda kafein içermektedir. Bu nedenle tüm gün boyunca ihtiyaç duyulan enerjiyi temin etmektedir. Üstelik bergamot çayının kafein içeriği kahve gibi etki göstermez; böylece akşam uykusuzluğu çekmezsiniz. Gece boyunca uyanık kalmak gibi bir duruma neden olmaz. Fakat aşırı tüketimi sinirlilik ve ajitasyona neden olabilir. Bu nedenle büyük miktarlarda tüketmediğinizden emin olmanızda fayda vardır.
Kalp sağlığına iyi gelir: Bergamot çayı kalbinizin sağlıklı kalmasına yardımcı olmaktadır. Bu hipotezi destekleyen yapılmış çok fazla araştırma vardır. Örneğin, Önleyici Tıp 2012 yılında yayınlanan bir çalışmada, günde üç bardak siyah çay tüketen insanların, günlük kan trigliserit düzeylerinin düştüğü; üç ay kullanımdan sonra ise hem ‘iyi kolesterol’ olarak bilinen HDL seviyelerinde, hem de antioksidan düzeylerinde bir artış gözlemlendiği bildirilmiştir.
Vücuttaki Suyu Tutar: Kahve yüksek oranda kafein içerdiği için asitleştirici ve dehidrasyon gibi davranmaktadır; bu nedenle sinirlilik gibi semptomların gözlemlenmesine neden olabilmektedir. Bergamot çayı kafein içermesine rağmen kahveye oranla çok az miktarda olması nedeniyle bu tür semptomların oluşması çok küçük bir ihtimaldir. Bergamot çayı içmek vücuda potasyum alınmasını sağlamaktadır. Ayrıca hücrelerdeki potasyum seviyelerini koruduğu için gün boyunca vücudun su seviyesine destek olmaktadır.
Kalp Hastalıklarından Korur: bergamot çayı ruh halini düzende tutmanın yanı sıra önemli ölçüde kolesterolü düşürmektedir. Bu nedenle statin ilaçların yerine bir alternatif olarak tüketilmektedir. Yapılan araştırmalar sonucu bergamot çayının hidroksi metil glutaril flavononlar denilen enzimleri(HMGF) barındırdığı, bu nedenle ararlar ve kalp hastalığına neden olduğu bilinen vücuttaki proteinlerin tahrip olmasını engellediği belirtilmiştir.
Stresi Gidermeye Yardımcı Olur: bergamot çayının sahip olduğu aromaterapi özelliğinin bilimsel açıdan ruh halini değiştirdiği ve depresif belirtileri hafiflettiği kanıtlanmıştır. İyi hissetmek isteyen insanlar için bergamot oldukça faydalıdır. Bergamot aromasının depresyon, gerginlik, korku ve stres duygularının yerine esenlik ve rahat bir ruh hali getirdiği bilinmektedir.
Kilo Vermeye Destek Olur: bergamot çayının en popüler etkilerinden biri de narenciye özü sayesinde kilo vermeye yardımcı olmasıdır. Hatta bazı narenciyelerin kiloyu oldukça azalttığına inanılmaktadır. Vücudun doğal metabolik sürecinde kasları koruyarak kaloriyi serbest bırakmaktadır.
Diş Sağlığına İyi Gelir: siyah çay genellikle dişlerin rengini değiştirdiğiyle ilgili kötü bir üne sahiptir. Ancak, bergamot çayının güçlü dişlerin sebebi olan florür açısından mükemmel bir kaynak olduğunu bilmek sizin için sürpriz olacaktır. Ayrıca, şekersiz olduğu için dişlere zarar veren asit üretebilen bakterilerin büyümesini durdurmaya yardımcı faydalı bir içecektir.
Bağışıklık Sistemini Kuvvetlendirir: bergamot çayı bağışıklık sistemi fonksiyonunu iyileştirmek için etkili bir yöntem olabilmektedir. Bergamot çayındaki antioksidanlar vücudunuza ciddi zarar verebilen serbest radikalleri hedef alarak onları yok etmek için çalışmaktadır. Bergamot çayının içerdiği bergamot yağının bunda rolü de muhtemeldir. Aynı antioksidanlar, ateş düşürmek ve enfeksiyona karşı mücadelede ayrıca diğer akut ve kronik gibi bir dizi durumu yönetmeniz için size yardımcı olmaktadır.
Cilt Sağlığına Destek Olur: serbest radikallerin deri hücrelerini yok etmek için harekete geçmesi yaygın olarak yaşanan deri hasarına neden olmaktadır. Bu durum cilt kanseri ve erken yaşlanma gibi durumlarla da sonuçlanabilir. Fakat bergamot çayının içerdiği antioksidanlar serbest radikaller mücadele etmek için oldukça etkilidir. Böylece sağlıklı, temiz bir cilt için yardımcı olmaktadır.
Sindirime Yardımcı Olur: bergamot çayının metabolizmayı arttırdığı iyi bilinmektedir. Bu faydalı çay sindirim sürecinde vücuda yardımcı olmakta ve ağrılı hazımsızlık, kolik ve bulantı gibi nahoş durumları azaltmaya destek olmaktadır. Aynı zamanda solucan oluşumu gibi karın problemlerini tedavi etmek için kullanılmaktadır. Bergamot çayı sindirim sürecini desteklerken aynı zamanda bu süreci düzene sokmaktadır.
Kanserle Savaşır: bergamot çayı yüksek miktarda antioksidanlar içermesi nedeniyle vücudumuzun kanser gibi hastalıkları üreten serbest radikallerle mücadelesine yardımcı olmaktadır. Dolayısıyla hem lezzetli bir içecek olarak içilirken hem de size böyle hastalıklara yakalanma riskini azaltma şansı vermektedir.
Soğuk Algınlığı ve Gribe İyi Gelir: soğuk algınlığı sırasında virüsler vücuda saldırıda bulunmaktadır. Bergamot çayı ise soğuk algınlığına neden olan virüslerle mücadele etmek ve öldürmek için gerekli olan anti-viral özelliklere sahiptir. Bergamot çayı bağışıklık sistemini güçlendirirken soğuk algınlığı ve ateş gibi sorunların tedavisine de destek olmaktadır. Sonuç olarak bergamot çayı soğuk için en iyi ve en doğal ilaçlardan biri olarak kabul edilmektedir.
Bergamot Çayı Nasıl Hazırlanır?
Bergamot çayı aynı normal çay gibi hazırlanabilir. Kaynayan suya bir kaç çay kaşığı bergamot yaprağı atın ve demlenmesini bekleyin. Ateşin üzerinde aldıktan sonra içmeden önce 5 dakika daha bekleyin. Bergamot bitkisinin yapraklarından, kabuğundan ve tohumundan çay yapılabilmektedir. Demleme süresi bitkinin hangi bölgesini kullandığınıza bağlı olarak bir miktar uzayabilir.
Eğer bitkinin tohumunu ya da kurutulmuş yapraklarını kullanıyorsanız demliğe 2 çay kaşığı atabilirsiniz. Kabuk kullanıyorsanız 1 çay kaşığı yeterli olacaktır.
Bergamot çayına daha fazla aroma katmak için bal veya birkaç damla limon suyu ekleyebilirsiniz. Demleme süresini ne kadar uzun tutarsanız çay o kadar kuvvetli bir tada sahip olacaktır.
