Çiğ Besin Diyeti
Çiğ besin diyetinde adından da anlaşılacağı gibi sadece çiğ meyve, sebze ve tahıl tüketiliyor. Yiyecekleri ısıtmanın besleyici maddeleri ve doğal enzimleri yok ettiği temeline dayanıyor. Hatta bazı çiğ beslenme destekçileri pişirmenin gıdaları zehirli hale getirdiğini, çiğ beslenme ile baş ağrıları ve alerjileri yenebileceğinizi, bağışıklığı ve hafızayı güçlendirebileceğinizi, artrit ve diyabetin etkilerini azaltabileceğinizi iddia ediyorlar.
Peki işe yarıyor mu? Meyve ve sebzeler sağlığınız için oldukça iyidir. Çiğ gıdalar daha az kalori, yağ ve sodyum ve daha fazla lif içerdiğinden, çiğ beslenme yöntemi ile büyük ihtimalle ilk başlarda kilo vereceksiniz. Besleyicilik açısından da faydaları olacaktır. Yüksek miktarda bitkisel gıda ile besleneceğinizden, vitamin, mineral, lif ve fitokimyasallar açısından zengin bir beslenme düzeniniz olacak. Çiğ besin diyeti uygulayanlarda daha düşük kolestrol ve trigliserit oranları olduğu biliniyor. Pişirmenin B ve C vitaminleri gibi suda çözünebilen vitaminleri öldürdüğü de bir gerçek.
Raw food olarak da bilinen çiğ besin diyeti, pişmemiş, işlenmemiş ve çoğunlukla organik gıdalarla beslenmeye dayalıdır. Çiğ meyveler, sebzeler, meyve ve sebze suları, kuruyemişler, kuru meyveler ve filizlenmiş tahıllar tüketilebilir. Bazıları pastörize edilmemiş süt ürünleri, çiğ yumurta, çiğ et ve balık gibi sağlık açısından potansiyel risk taşıyan gıdalar da tüketirler. Tamamen çiğ gıdaya dayalı bir beslenme yerine, çiğ gıdaların yanı sıra pişmiş domates ürünleri, kurubaklagil ve tahıllar, süt ürünleri, az yağlı kırmızı et, beyaz et veya balık tüketmek uzun vadede sağlık açısından daha güvenli olacaktır.
Tartışmalı bir yöntem olsa da, damak tadı, enerji ve sağlık yönünden faydaları açısından son zamanlarda oldukça tercih edilen bir beslenme yöntemidir. Tamamen çiğ beslenmeye geçmeseniz de, günlük yaşamınızda çiğ meyve sebze tüketiminizi arttırdıkça sağlığınıza iyi etki edeceği bir gerçek. Çiğ gıda ile beslenmenin bazı faydaları:
-
Zamanla damak tadınız değişecek. Şeker, tuz ve kafein isteğiniz giderek azalacak. Meyveler haricinde canınız tatlı istediğinde havuç ve taze kırmızı biber tüketebilirsiniz.
-
Yemek hazırlama süreniz kısalacak. Salata, smoothie gibi yiyecek ve içecekler hazırlasanız da ocak veya fırında uzun süreler uğraşmayacaksınız.
-
Mevsiminde ve yöresinden temin edeceğiniz doğal gıdalar sayesinde daha uygun fiyatlı bir beslenme yöntemi olacaktır. Taze ve gerçek ürünler alarak hem paranızı hem de sağlığınızı koruyacaksınız. Yöresinden gelen ve pişirilmemiş gıdaların karbon emisyon oranları daha düşük olacaktır.
-
Fazla pişmiş, yanık ve bazı kimyalları içeren işlenmiş gıdaların kanserojen toksinlere neden olabildiği biliniyor.
Yemekleriniz soğuk veya ılık olabilir, ama 45 -50 dereceyi geçmemelidir. Blender, mutfak robotu, meyve kurutucuları kullanılarak yiyecekler çeşitlendirilebilir. Dışarda yemek oldukça zor olacaktır, bu yüzden her zaman hazırlıklı olmanız ve çantanızda yiyecek bulundurmanız tavsiye edilir.
Sadece çiğ gıdalar ile beslenmenin bazı dezavantajları da olacaktır. Yeterince B12 vitamini, protein, demir, kalsiyum gibi besleyici maddeleri aldığınıza emin olun. Çiğ besin diyeti yapanlar çoğunlukla hayvansal gıdalar tüketmediğinden, besin takviyesine ihtiyaç duyabilirler, mutlaka doktorunuza danışın ve gerekli kontrolleri yaptırın.
Pişirmek suda çözünebilen vitaminlere zarar verse de, beta karoten ve likopen gibi besleyici maddelerin etkisini güçlendirir. Aynı zamanda bakterileri de öldürür, bu sayede besin zehirlenmesinden kaçınmış olursunuz.
Çiğ gıda ile beslenmek beslenmeye bağlı bazı hastalıklara neden olabileceğinden, yiyeceklerin oldukça iyi yıkanması gereklidir. Zehirlenme olasılığından dolayı hamile kadınlara, gelişim çağındaki çocuklara, ilerleyen yaşlarda, güçsüz bağışıklık sistemi olanlara ve böbrek hastalıkları gibi kronik rahatsızlıkları olanlara tavsiye edilmez. Mutlaka doktorunuza veya beslenme uzmanınıza danışmalısınız.
Çiğ Gıdalar Pişmiş Yiyeceklerden Daha Sağlıklı Mıdır?
Çiğ besin diyeti destekçileri, çoğunlukla veya tüm çiğ yiyeceklerin insan sağlığı için ideal olduğuna inanmaktadır. Ancak maalesef bu inanç bilim tarafından desteklenmemektedir. Araştırmalar, hem pişmiş hem de çiğ yiyeceklerin sağlık için farklı yararları olduğunu göstermektedir.
Çiğ besin diyeti destekçilerinin pişirmenin yanlış olduğunu düşünmelerinin başlıca sebebi, pişirmenin gıdalardaki doğal enzimleri yok ettiği inancından kaynaklanmaktadır. Yüksek ısı çoğu enzimin denatüre olmasına neden olur, ancak aslında birçok enzim midemizin asidik ortamında yine de denatüre olur. Vücut sindirim ve enerji üretimi de dahil olmak üzere kimyasal süreçleri kolaylaştırmak için kendi enzimlerini kendisi üretmektedir.
Çiğ besin diyetinin arkasındaki bir diğer temel inanç, pişirmenin gıdaların besin içeriğini yok ettiğidir. Pişirme, aslında gıda maddelerindeki bazı besin maddelerini, özellikle de C vitamini ve B vitaminleri gibi suda çözünür olanları azaltabilir. Ancak bununla birlikte, pişirme likopen ve beta-karoten gibi bazı diğer besin maddelerinin ve antioksidanların kullanılabilirliğini arttırır.
Pişirme ayrıca yiyeceklerdeki bazı zararlı bileşiklerin inaktive edilmesine veya yok edilmesine yardımcı olur. Örneğin, tahılları ve baklagilleri pişirmek, lektinleri ve fitik asitleri azaltır. Ayrıca pişirme zararlı bakterileri öldürür.
Çiğ Besin Diyetinin Beslenme Açısından Avantaj Ve Dezavantajları
Çiğ besin diyetinin bazı olumlu noktaları vardır. Bu diyet esasen taze meyve ve sebzelerden oluşmaktadır, besin içeriği ve lif oranı yüksek olan gıdaları da içerir. Ayrıca abur cubur, şekerleme gibi işlenmiş ve şekerli yiyecekler içermez. Çiğ besin diyeti düşük kalorili olması nedeniyle neredeyse kilo kaybını garanti eder. Buna rağmen, çiğ besin diyetinin pek çok dezavantajı da vardır.
Birçok insan için günlük kalori ihtiyacını çiğ besin diyeti ile karşılamak mümkün değildir. Çünkü meyve ve sebzeler, sağlıklı da olsa, ihtiyacımız olan yeterli kaloriyi, proteini ve bazı mineralleri sağlamaz.
Pişirme, gıdaların sindirimini kolaylaştırır ve vücudunuzun onlardan kalorileri ve besinleri almasını kolaylaştırır. Pişirme aynı zamanda bazı besleyici maddeleri ve antioksidanları da arttırır. Çiğ besin diyetinde bu antioksidan ve besinleri almanız imkânsızdır.
Çiğ Besin Diyetinin Sağlık Açısından Avantaj Ve Dezavantajları
Bazı çalışmalar, çiğ besin diyetinin sağlık üzerinde olumlu etkilere sahip olduğunu keşfetmiştir, ancak araştırmanın büyük kısmı olumsuz etkilere sahiptir.
Çiğ besin diyeti takip eden bir grup üzerinde yapılan araştırmada, olumlu etki olarak kan kolesterolü ve trigliserid düzeyleri düşmüştür. Ancak bununla birlikte, "sağlıklı" HDL kolesterol düzeyleri düşmüş ve birçoğunda B12 vitamini eksikliği oluşmuştur. Bir başka araştırmada, uzun bir süre çiğ besin diyeti takiben insanlarda diş erozyonunda artış bulunmuştur.
Çalışmalar, çiğ besin diyeti yapanların daha az vücut yağına sahip olduğunu ortaya koymaktadır. Ancak çiğ besin diyetini uzun vadeli takip eden katılımcılar üzerine yapılan bir çalışmada, vücut yağında aşırı kayıplar tespit edilmiştir. Buna ek olarak, diyetteki kadınların % 70'i regl döngülerinde düzensizlik yaşamış ve kadınların neredeyse üçte biri aşırı kilo kaybı nedeniyle hiç regl olamamıştır. Bir başka çalışma, çiğ besin diyetini izleyen kişilerin protein, kalsiyum ve D vitamini alımlarının düşük ya da yetersiz olduğunu göstermiştir. Aynı araştırma, bu kişilerin kemik kütlesinin de düşük olduğunu tespit etmiştir.
Genel olarak, çiğ besin diyeti, kilo kaybına veya hatta kan lipidleri gibi bazı sağlık belirtilerini iyileştirmeye neden olabilir. Ancak buna rağmen, olumsuz sağlık etkilerinin riskleri büyük olduğundan bu diyetin potansiyel faydalarını bastırmaktadır.