Amfizem Nedir?

Amfizem, akciğerlerdeki hava keseciklerinin (alveol) gerilip genişlemesi neticesinde bu hava keseciklerini birbirinden ayıran ince duvarların yırtılması ve buna bağlı olarak da akciğerlerin esnekliğini kaybetmesiyle oluşan ve solunum  yetmezliğine yol açan yaygın bir kronik akciğer rahatsızlığıdır.

Hava kesecikleri arasındaki bağlar yırtıldığı için nefes almak için genişleyen akciğerler sönmez ve içlerinde hava kalır. Bunun sonucunda da akciğerlerin içindeki hava girişi ve oksijen dengesi bozulur.
Akut enflamasyona yanıt olarak artan bir serum proteini olan α1 antitripsin eksikliği amfizem nedenlerinden biridir.

Amfizem Nedenleri Nelerdir?

Sigara İçmek

Sigara içmek amfizem için risk oluşturan en birinci nedendir. Sigara dumanı bu hastalığa iki şekilde katkıda bulunmaktadır. Tıkanıklığın nedeni olan akciğer dokusunu yok etmekte ve hastalığın kötüleşmesine neden olabilecek hava yollarının iltihaplanmasına ve tahrişine yol açmaktadır.

Akciğer dokusunun yok edilmesi çeşitli şekillerde ortaya çıkabilmektedir. İlk olarak, sigara dumanı, mukus ve diğer salgıları temizlemekten sorumlu olan, hava yolundaki hücreleri doğrudan etkilemektedir. Arada sırada sigara içmek bile geçici olarak solunum yollarını tutan cillia adı verilen küçük tüylerin süpürme hareketini bozabilmektedir. Devam etmekte olan sigara kullanımı, küçük tüylere zarar vererek, onların salgıları temizlemek için düzgün şekilde çalışabilmesini engellemektedir.  

Sigara dumanına uzun süre maruz kalmak, hava geçişlerini astarlayan hücrelerden küçük tüylerin tamamen kaybolmasına neden olur. Sonuç olarak da, sabit süpürme hareketi olmadan mukus salgıları alt solunum yollarından temizlenemez.
Diğer yandan, duman, salgıları temizleme özelliği azaldığı zaman mukus salınımının artmasına neden olur. Oluşan mukus birikimi bakteriler için elverişli bir ortam hazırlayarak enfeksiyonların oluşmasına yol açar. 
Sigara dumanı, bağışıklık sisteminin oluşan enfeksiyonlarla mücadele etmesine de engel olmaktadır. Bu nedenle, hem bakteriler hem de ciğerlerdeki katran temizlenemez. Sigara içen insanların sıklıkla enfeksiyon yaşamasının nedeni de budur.
Bu süreç zamanla, akciğerlerin elastik olmasından sorumlu olan proteinlerin yok olmasına yol açmaktadır. Buna ek olarak, hava hücrelerini (alveol) birbirinden ayıran doku da yok edilmektedir. Sigara dumanına uzun yıllar maruz kalındığında, hem akciğer elastikiyetinde hem de hava hücrelerinde yaşanan kayıp, akciğer fonksiyonunun yavaş şekilde tahrip edilmesine neden olmaktadır. 

Alfa-1-antitripsin Enzimi Eksikliği

Alfa-1-antitripsin karaciğer tarafından üretilen bir enzimdir ve tripsin adı verilen bir enzimin yıkıcı etkilerden akciğerleri korumaktadır. Tripsin, çoğunlukla sindirim sisteminde bulunan, vücudun yiyecekleri sindirmesine yardımcı olmak için kullanılan bir sindirim enzimidir. Bakteri ve diğer zararlı maddeleri yok etme girişiminde bağışıklık hücreleri tarafından salınmaktadır.

Alfa-1 antitripsin eksikliği olan kişi tripsin bir kez akciğerde serbest bırakıldığında, enzimin yıkıcı etkileri ile mücadele edememektedir. Tripsin ile dokunun tahrip edilmesi, sigara içenlerin yaşadığına benzer etkiler yaratmaktadır. Akciğer dokusu yavaşça yok edilmekte, böylece de, akciğerlerin fonksiyonları azalmaktadır. 

Hava Kirliliği

Hava kirliliği de tıpkı sigara dumanına benzer şekilde akciğerleri eklemektedir. Havadaki kirleticiler, akciğer dokusunun tahrip edilmesine yol açan solunum yollarında iltihaba neden olmaktadır.

Hava Yolu Reaksiyonları

Bronşiyal astım gibi anormal hava yolu reaksiyonlarının da, amfizemin gelişimi için bir risk faktörü olduğu düşünülmektedir. 

Cinsiyet Faktörü

Son yıllarda yapılan araştırmalar gösteriyor ki, KOAH hastalığı kadınlarda daha fazla gelişmektedir. Tıpkı bu örnekte olduğu gibi, amfizem de özellikle erkeklerde gelişme eğilimi göstermektedir.

Yaş Faktörü

Yaşlılık, amfizem için bir risk faktörüdür. Akciğer fonksiyonu doğal olarak, yaşla birlikte azalmaktadır. Dolayısıyla da, yaşlı kişinin amfizemi üretmek için yeterli akciğer dokusunun imhasına sahip olma olasılığı artmaktadır. 

Amfizem Tedavi yöntemleri Nelerdir?

Sigarayı Bırakmak

Çoğu doktor, bir tedavi yöntemi olmasa da, amfizemli kişilerin hemen sigarayı bırakmasını önerir. Sigarayı bırakmak hastalığın ilerlemesini yavaşlatabilir ve akciğerlerin işlevini bir dereceye kadar iyileştirebilir. Akciğer fonksiyonları yaşla birlikte bozulmaktadır. Örneğin, KOAH gelişen hastalarda sigara, akciğer fonksiyonlarında beş katlık bir bozulma ile sonuçlanabilmektedir.
Sigaranın bırakılması, sonrasında akciğer fonksiyonunu bu hızlı bozulmadan normal orana geri döndürülmesini sağlayabilir. Doktorunuz bu bağımlılıktan kurtulmanıza yardımcı olacak ilaçlar önerebilir ve sizi destek grupları gibi davranışsal tedavilere yönlendirebilir. 

Bronkodilatör İlaçlar

Hava yollarının daha fazla açılmasına ve daha iyi hava alış verişine neden olan bu ilaçlar, genellikle bir doktorun amfizem için reçete ettiği ilk ilaçlardır. Çok hafif olan amfizem vakalarında, bronkodilatörler, yalnızca nefes darlığı yaşayanlar için gerektiği gibi kullanılabilir.
Hafif amfizem vakaları için en yaygın bronkodilatatör albuterol olarak bilinmektedir. Hızla hareket eden bu ilacın 1 dozu genellikle 4-6 saat rahatlama sağlayabilmektedir. Ölçülü inhaler albuterol, hafif amfizemli hastalarda, aralıklı nefes darlığı için sıklıkla kullanılan bir formdur. 

Dinlenme halindeyken bile bir miktar nefes darlığı yaşanıyorsa, doktor, ölçülü inhaler veya nebülizasyon yoluyla düzenli olarak planlanan aralıklarla verilecek albuterol ilacını reçete edebilir. Nebülizasyon, sürekli bir hava akışı ile buharlaştırılan sıvı ilaçla nefes almanın sağlanmasıdır. Nebülize albuterol, inhaler yoluyla planlanan dozlar artık nefes darlığını hafifletmek için yeterli olmadığında reçete edilebilmektedir.
Ipratropium bromid nispeten hafif amfizem için kullanılan başka bir bronkodilatör ilaçtır. Albuterol ilacına benzer şekilde hem inhaler hem de nebülizasyon formunda bulunmaktadır.
Bazı vakalarda faydalı olabilecek değişik özelliklere sahip metilksantin ve diğer bronkodilatatör ilaçlar da mevcuttur. Oral yoldan alınan tabletler halinde olan formları bulunmaktadır. Hava geçitlerinin açık tutulması üzerinde sürekli bir etkisi olabilmektedir. 

Steroid İlaçlar

Vücuttaki iltihaplanmayı azaltmaya yardımcı olan ilaçlardır. Akciğer ve diğer yerlerde bu etki için kullanılmaktadırlar. Amfizemde de bazı yararlar sağladığı düşünülmektedir. Bununla birlikte, tüm hastalar steroid tedavisine cevap vermemektedir. Steroidler, inhaler ya da oral formda kullanılabilir. 

Antibiyotikler

Bu ilaçlar genellikle nefes darlığı artışı yaşayan amfizem hastaları için reçete edilmektedir. Göğüs röntgeni, pnömoni veya enfeksiyon bulgusu göstermediğinde bile, antibiyotiklerle tedavi edilen insanlar daha az nefes darlığı yaşama eğilimindedir. 

Oksijen 

Nefes darlığı şikayetiyle acil servisine gittiyseniz, genellikle oksijen verilmektedir. Solunum borusuna bir tüp yerleştirerek oksijen makinesinden oksijen temin edilmesi sağlanmaktadır. Bazı durumlarda, evde oksijen almanız da gerekebilir. Evde kullanılan oksijen tankları ve taşınabilir olanları bulunmaktadır. 

Amfizem Ameliyatı

İlerlemiş olan amfizem hastalarının bazılarında cerrahi seçenekler tedaviye yardımcı olabilmektedir.

Akciğer Hacim Azaltıcı Cerrahisi: Amfizem göğüs duvarının anormal genişlemesine neden olmaktadır ve bu da verimliliği düşürmektedir. Bu nedenle, akciğerin boyutunun azaltılması nefes almaya yardımcı olabilmektedir.
Akciğerlerin üst loblarının alınması akciğerlerin alt kısmının daha iyi genişlemesini sağlamaktadır. Bu yöntem amfizem hastalarının belirli bir grubunda, bir süre için yaşam kalitesini artırabilir.

Akciğer Nakli: En ileri seviye amfizem hastalığı olan insanlar için, bir veya her iki akciğer nakli hemen hemen tedavi sağlayabilmektedir. Organ nakli hem fayda hem de risk oluşturabilmektedir. Bununla birlikte, nakilden geçen insanlar vücudun nakli reddini önlemek için ilaç almak zorunda kalmaktadır. Ayrıca, herkes akciğer nakline elverişli değildir.