Botulism (Botulizm) Hastalığı
Botulizm veya botulismus, Clostridium botulinum bakterisinin ürettiği toksinden kaynaklanan bir zehirlenme türüdür. Çoğunlukla, evde hazırlanmış ve uygun şekilde sterilize edilmemiş konservelerden kaynaklanır. Bununla birlikte açık yaralardan da enfeksiyon kapılabilir. C. botulinum bakterisi toprak altında oksijensiz ortamda yaşar ve ısıya dayanıklı sporlar üretir. Sporların tamamen yokedilmesi için, gıdaların en az 120 °C sıcaklıkta kaynatılması gerekir ki bu sıcaklığa ancak düdüklü tencerede veya endüstriyel ocaklarda ulaşılır. Normal tencerede kaynatma yeterince güvenli değildir. Ancak, konservede üreyen bakterilerin ürettiği zehir ısıya çok dayanıklı değildir ve gıdalar yemeden önce en az 2 dakika 70 °C sıcaklıkta pişirilirse toksinler tamamen yok olur.
Botulizm, ender rastlanan ancak tehlikeli bir Klostridial enfeksiyondur. Botulismus, genel olarak toksienfeksiyöz bir hastalıktır. Hem etkenin patojenik etkisi hem de ürettiği botulismus toksini etki gösterir.
Clostridium botulinum adlı bakterinin organizmaya girmesi sonucunda ortaya çıkan botulizmin nedeni, konserveler, özellikle de mikroorganizmanın dirençli sporları normal pişirme yöntemleri sırasında ölmediklerinden, evde yapılan konservelerdir.
Ayrıca bebeklerde, C. botulinum sporlarını içeren bal ve bal içeren gıda maddelerinin tüketilmesi sonucunda botülizm görülebilmektedir.
Bundan başka portantre olarak adlandırılan ve vücudun herhangi bir yerinde bulunan yara vb bölgelerden etkenin dokulara invaze olması (istila etmesi) şeklinde ortaya çıkar.
Bakteri, bedende enfeksiyona yol açmamakla birlikte ürettiği güçlü toksin, gözlerde uyum felci, çift görme, ağız kuruluğu, halsizlik, baş ağrısı gibi ilk belirtilerden sonra, ishal ve kusmaya neden olur; kalp ritim bozuklukları ve solunum felcine yol açarak hastayı ölüme sürükleyebilir.
Botulism (Botulizm) Belirtileri Nelerdir?
Botulin zehri içeren besin maddelerinin yenilmesinden genellikle 12-36 saat sonra ortaya çıkar. Bazı durumlarda ise 14 gün sonra da ortaya çıkabilir. Hastalık belirtileri yorgunluk, halsizlik, baş ağrısı gibi sinsi ve pek anlam verilemeyen bir biçimde başlar. Daha sonra kafa sinirlerini İlgilendiren felçler gelişmeye başlar. Bunlar arasında çift görme, göz kapaklarında “Ptozis” denilen düşmeler, şaşılık, gözbebeklerinde genişleme “Midriasis”, yüz felci, yutma ve çiğneme güçlükleri, dil hareketlerinde bozukluklar, konuşma bozuklukları, ses çıkaramama biçiminde olabilir. Hastanın tükürük salgısı azalır. Hastada inatçı bir kabızlık gelişir. Felçler daha sonra aşağı doğru ilerlerler. Boyun kaslarının felce uğraması sonucu hasta başını dik tutamaz. Omuz ve kaburgalar arası kasların ve diyafram kasının felce uğramasıyla solunum güçleşir, bazen de olanaksızlaşır. Solunum güçleştikçe hasta zorlanır. Kol ve bacak kastarında da zamanla güç kaybı ve felç gelişebilir. İdrar tutulur. Hastanın nabzı önceleri 5O’ye kadar düşebilir, ancak daha sonraları 100′ün üstüne çıkar.
Botulism (Botulizm), hastalığına yakalananlardaki ölüm oranı % 25-40 arasındadır. İlk iki haftada tehlikeyi atlatanlar da 1-2 hafta sonra iyileşme başlar ve tüm belirtiler 2-6 haftada yavaş yavaş kaybolur. Botulizmden kuşkulanıldığında daha fazla zehrin sindirim kanalından emilmesini önlemek amacıyla hastanın kusturulması ve % 2-5′lik bikarbonat çözeltisiyle midesinin yıkanması gerekir. Lavmanla bağırsaklardaki kalıntı zehirlerin de atılmasına yardım edilmelidir. Damar içine 100 bin ünite antitoksin serum zerk edilmelidir. Bu serumun olabildiğince erken zerk edilmesi gerekir. Hasta kesin bir yatak istirahatine alınmalı ve hiçbir sakinleştirici ilaç verilmemelidir. Solunumu durmuş hastalara hemen yapay solunum yaptırılmalıdır. Yapay solunum aygıtları ile sağlık kuruluşlarında bu sağlanabilir. Eğer bu önlemler alınırsa hastanın ölümü gerçekleşmeyebilir. Fakat aynı yerde yada aynı yemekleri yiyen başka kişiler varsa, belirti olsun olmasın hemen koruyucu olarak 100 bin ünite antitoksin serum zerk edilmelidir.
Botulismus Tedavisi Nasıl Yapılır?
Botulismus tedavisi yapılırken toksinleri vücuttan tamamen atmak ve enfeksiyon nedeniyle vücutta ortaya çıkan değişimleri kaldırmak amaçlanmaktadır. Botulizm tedavisi için öncelikle botulinum toksinini mideden uzaklaştırılması amaçlanmaktadır. Bu nedenle mide boşaltılmaktadır. Ardından bağırsak diyalizi yapılmaktadır. Bağırsak diyalizi yapılabilmesi için soda çözeltisi kullanılmaktadır.
Botulismus toksinini önlemek için serum uygulaması yapılmaktadır. Vücudun toksinlerden arınması için su-tuz metabolizması kullanılmaktadır. Etkin bir tedavi uygulanabilmesi için antibiyotik tedavisi oldukça önemli bir yere sahiptir. Pulmoner yetmezliğinin meydana getirdiği olumsuz sonuçları ortadan kaldırmak amacıyla vücudun oksijene doymuş olması oldukça önemlidir.
Vücuttu meydana gelen botulinum toksini nedeniyle maruz kalınan komplikasyonları ortadan kaldırmak önemlidir. Oluşan komplikasyonları ortadan kaldırmak için komplikasyon tedavisine başlanılmalıdır. Botulismus şüphesi taşıyan kişilerin mutlaka hastaneye kaldırılması gerekmektedir.
Botulismus çok tehlikeli hastalık türlerinden biridir. Pek çok kişinin haberi dahi olmadığı botulinum bakterisi istenmeyen sonuçlara neden olabilmektedir. Bu nedenle kişilerin yiyeceklerini pişirme, saklama hijyen kurallarına önem vermesi ve yiyeceklerin doğallığını muhafaza etmesi oldukça önemlidir.
