İdrar Yolu Enfeksiyonu Hastalığı Nedir? Neden Olur? Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

İdrar yolu enfeksiyonu hastalığı özellikle kadınlarda çok daha sık görülen bir rahatsızlıktır. Bu rahatsızlık sonucunda aşırı derece ağrı ve bazı sıkıntılar meydana gelebilir. İdrar yolu enfeksiyonu hastalığı bazı durumlarda kendi kendine geçme özelliğine sahipken, bazı durumlarda da doktorunuzun vereceği reçete ile antibiyotik tedavisi yeterli olur. Çok sık olmasa da çocuklarda da görülen bir rahatsızlıktır. İdrar yolu enfeksiyonu hastalığı basit bir idrar tahlili ile hemen teşhis konulabilir. Bu hastalığa neden olan ana sebep bakterilerdir. İnsan vücudu tarafından normal şartlarda hemen atılabilen bakteriler, bazı durumlarda ise vücudun koruyucu kalkanı olan savunma sistemini olumsuz bir şekilde etkileyerek, enfeksiyon oluşumuna neden olur. idrar yolu enfeksiyonu denildiği zaman akla ilk olarak böbrekler, mesane, idrar kanalları ve aynı zamanda üretra akla gelir. İdrarın insan vücudunda meydana gelerek, daha sonra dışarı atılmasına yardımcı olan bu kısımlar, alt ve üst idrar yolları olmak üzere iki grupta incelenir. İdrar yolu enfeksiyonu hastalığına neden olan mikropların en sık görüleni ise insan dışkısında yer alan E.coli adında bir mikroptur. Bu mikrobun etki gösterdiği kısma göre, enfeksiyonun adı da değişkenlik gösterebilir. İdrar yolu enfeksiyonu hastalığı alt ve üst solunum yollarına bağlı olmak üzere iki gruba ayrılır.

•    Alt İdrar Yolu Enfeksiyonları: İnsanların sadece idrar yaparken yanma sorununun olması genel olarak üretraya özgü bir enfeksiyondan meydana gelir. Bu durumu aynı zamanda üretrik adı verilir. Alt idrar yolu enfeksiyonuna neden olan durum bel soğukluğudur. Aynı zamanda cinsel birliktelik anında meydana gelen mikroorganizmalar da neden olabilir. Vajinal krem, cerrahi, sonda ve kayganlaştırıcı gibi birçok faktörler alt idrar yolu enfeksiyonuna neden olur.

•    Üst Solunum Yolu Enfeksiyonları: Bazı insanların üst solunum yolu enfeksiyonlarında tedavisi geç kalınmış olması durumunda, zamanla mesaneden yukarı doğru çıkarak farklı kısımlarda enfeksiyona neden olabilir. Üst solunum yolu enfeksiyonun böbreklere kadar ulaşması, durumu daha da ağırlaştırır. Bu tür tablolara pyelonefrit adı verilir. Üst solunu yolu enfeksiyonu hastalığına sahip olan kişilerin acil tedavi olması gerekir. Çünkü bu hastalık çok ciddi boyutlara ulaşabilir. Hastaların şikayetleri oldukça şiddetli bir hale gelir.

İdrar Yolu Enfeksiyonu Hastalığı Neden Olur?

•    Bakteriler: İdrar yolu enfeksiyonu hastalığında genel olarak sindirim sisteminde yer alan bakterilere bağlı olarak meydana gelir. Bu bakteriler idrarı dışarı atmaya yardımcı olan üretra kısmına kadar ulaşırsa enfeksiyon ortaya çıkar.
•    Böbrek Taşları: İdrar yolu enfeksiyonu hastalığında idrar yollarında tıkanma meydana gelir. İdrar yolu enfeksiyonun hastalığında idrar yolu tıkanmasının en önemli nedenlerinden biri de böbrek taşlarıdır. Meydana gelen böbrek taşları bakterilerin artacağı bir alan oluşturmuş olabilir.
•    Kabızlık: Düzenli bir şekilde tuvalete çıkmak, idrarını tutamamak ya da mesane kısmını tam olarak boşaltamamak idrar yolu enfeksiyonu önlemek için çok büyük bir önlemdir. İdrarın düzenli olarak boşaltılmasının sağlanması durumunda idrar yolu çok daha temiz kalır. Ancak bazı durumlarda ise idrar düzeni bozulabilir. Özellikle kabızlık durumunda enfeksiyonun meydana gelmesinde çok tetikleyici bir rol üstlenir.
•    Mesanenin Tamamen Boşalmaması: Mesane kısmının tamamen boşaltılamaması ve aynı zamanda idrarın mesanede çok fazla kalması durumunda, bu rahatsızlık enfeksiyona neden olan bakterilerin artmasını sağlayabilir.
•    Genital Hijyen: İnsanların tuvalet temizliğine dikkat etmemesi sonucunda idrar yolu enfeksiyonu hastalığı riskini arttırır. Aynı zamanda genital temizlik tuvalet dışında da çok büyük öneme sahiptir. Pamuklu yapıda iç çamaşırı kullanmak ve özel günlerde kullanılan pedin sürekli değiştirilmesi idrar yolu enfeksiyonu hastalığını önlemeye yardımcı olur. Eğer idrar yolu enfeksiyonu hastalığı böbreklere ya da üst idrar kanalına yayılırsa bu duruma piyelonefrit adı verilir. Alt idrar yolu enfeksiyonu yolu olan sistit, üst idrar yolu enfeksiyonu olan piyelonefrite göre daha faz riske sahip olur.
•    Baskılanmış Bağışıklık Sistemi : Bazı insanların şeker hastalığına sahip olması durumunda bağışıklık sistemini baskılayarak, insan vücudunun bakterilere karşı korunma sistemini zayıflatan bazı hastalıkların idrar yolu enfeksiyonuna yakalanma ihtimalini arttırır.
•    İdrar İçin Sonda Kullanma: İdrar yolu enfeksiyonu hastalığı, kendi kendine idrar yapamayan ve bu nedenle sonda kullanan hastalarda daha sık bir şekilde meydana gelir.
•    Bazı Doğum Kontrol Yöntemleri: Doğum kontrolü için diyafram ve sperm öldürücü ajanlar kullanan kadınlarda da idrar yolu enfeksiyonu hastalığına yakalanma riski çok daha fazladır.
•    Cinsel Olarak Aktif Olmak: Cinsel olarak aktif olan kadın ya da erkeklerin idrar yolu enfeksiyonu hastalığında yaşama oranı aktif olmayan kişilerde meydana gelme ihtimali çok daha yüksektir.

İdrar Yolları Tedavi Yöntemleri 

•    Bol bol su içmek
•    Mesaneyi tahriş edebilecek sıvılardan kaçınmak (örneğin, gazlı içecekler, alkol, kahve ve çay)
•    Ağrı veya ateşi tedavi etmek için parasetamol gibi ilaçları kullanmak

Doğru bir idrar yolu enfeksiyonu tanısı için genellikle belirtilerin değerlendirilmesi ve idrar testi yapılarak idrar yolunda bakterilerin varlığından emin olunması gerekmektedir. 

Antibiyotik Tedavisi

İdrar yolu enfeksiyonu genellikle antibiyotik ile kolaylıkla tedavi edilmektedir. Antibiyotikler genellikle ağız yoluyla alınmaktadır ve koşullara bağlı olarak genellikle üç ile on gün arasında bütün tedavi tamamlanmaktadır.
Belirtiler genellikle ilk antibiyotik alınmaya başlandıktan sonraki 24-48 saat içinde hafiflemektedir, ancak öngörülen antibiyotik gidişini tamamlamak bakterilerin tamamen ölmesini sağlamak ve bakterilerin direnç kazanmasını önlemek için oldukça önemlidir. 

Altta Yatan Diğer Bir Nedenin Tedavisi

Daha karmaşık olan ve tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonlarının, örneğin, çocuklarda üriner reflü gibi altında yatan başka bir neden olabilmektedir. Altta yatan bir nedenden şüphe edilmesi durumunda, hemen tanımlanması ve uygun bir şekilde tedavi edilmesi gerekmektedir. Kullanılabilen teşhis testleri arasında üriner sistemin ultrason taramaları ve uzmanlaşmış röntgen ışını bulunmaktadır.
Bilinen bir altta yatan nedenden dolayı tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu geçmişi varsa, düşük doz antibiyotikler idrar yolu enfeksiyonu gelişmesini önlemek için haftalar ya da aylarca günlük olarak verilebilmektedir. Böbrek enfeksiyonun gelişmesi durumunda ise antibiyotiklerin damla yoluyla verilmesi için hastanede yatılı tedavi gerekli olabilir. 

İdrar Yolu Enfeksiyonunu Önleme

Tıbbi açıdan etkinlikleri henüz kanıtlanmış olmasa da, alınan bazı önlemlerle idrar yolu enfeksiyonun oluşma riskini azaltmanın mümkün olduğuna dair düşünceler bulunmaktadır. İdrar yolu enfeksiyonunu önleme yöntemlerinden bazıları şunlardır:
•    Üriner sistemi boşaltmak için bol miktarda su ve diğer sıvıları içmek
•    Pamukçuk veya trikomonas vajiniti gibi vajinal enfeksiyonları hızla tedavi etmek
•    Özellikle diyafram kontraseptif cihaz (bir doğum kontrol yöntemi) ile spermisit içeren ürünler kullanmaktan kaçınmak
•    Doğru ve gerekli olan temizliği yapmak
•    Tutmak yerine, idrar yapma isteği geldiğinde idrara çıkmak
•    Tuvalete gittikten sonra tuvalet kâğıdını önden arkaya (üretra-anüs) doğru silmek
•    Cinsel ilişki sonrası mesaneyi boşaltmak
Kızılcık (genellikle kızılcık suyu) halk arasında idrar yolu enfeksiyonunu önlemek için kullanılmasıyla bilinmektedir. Kızılcık, E. Coli bakterisinin idrar yolları astar hücrelerine yapışmasını önleyen bir madde içermektedir. Bununla birlikte, yapılan son araştırmalara göre, kızılcık suyu alımının idrar yolu enfeksiyonunu engellemede tamamen etkili olamamaktadır.

İdrar Yolları İltihabı için Bitkisel Tedavi

Ananas: Ananas, bromelain adı verilen ve idrar yolu iltihabının belirtilerini azaltabilecek bir antiinflamatuar enzim içermektedir. Sistit gibi enfeksiyonlarda ananas suyu içebilir ya da direk taze meyveyi tüketebilirsiniz. 

Yaban Mersini Suyu: Yaban mersini kızılcık ile aynı aileye aittir ve bakteri önleyici özelliklere sahiptir. Yapılan bir çalışmaya göre, yaban mersini suyu idrar yolu iltihabını önleyebilmektedir. 

Kızılcık Suyu: Kızılcık suyu içmek bakterilerin üriner sistem duvarına yapışmasını önlemeye yardımcı olmaktadır. İdrar yolu iltihabı tedavisi için kızılcık suyu kullanımında şeker katılmamış olanları tercih edilmelidir. 

Elma Sirkesi: Elma sirkesi, idrar yolu iltihabı durumunda doğal bir antibiyotik gibi hareket ederek enfeksiyonu doğal bir şekilde tedavi etmeye yardımcı olmaktadır.

Karbonat: Karbonat bir asidik dengeleyici olduğu için idrardaki asit dengesini koruyarak ağrının azaltılmasına yardımcı olmaktadır.

Yeşil Çay: Her gün iki veya üç bardak çay içebilirsiniz. Yeşil çayın yakın zamanda yapılan bir çalışmaya göre, mesane inflamasyonunu azaltabilecek belirli antioksidanlar içerdiği ortaya çıkarılmıştır.

Sarımsak: Sarımsak bakterilerle mücadele etmek için birebirdir ve idrar yolu enfeksiyonunu temizlemeye yardımcı olmaktadır. 

Maydanoz Suyu: Akşam yemeğinden sonra olağanüstü ferahlatıcı olmasının yanı sıra, maydanoz suyu idrar yolu enfeksiyonunu hafifletmeye de yardımcı olabilen bir diüretiktir.

Zencefil Çayı: Zencefil çayı iltihaplanmayı önlemeye, mevcut iltihaplanmayı ve ağrıyı azaltmaya destek olmaktadır. Oldukça güçlüdür ve antiinflamatuar ilaçlarla aynı işlevi görmektedir. 

Atkuyruğu (Kırk Kilit): Atkuyruğu idrar yolu enfeksiyonlarında kanamanın yanı sıra doğru idrar akışına yardımcı olan iyi bir diüretiktir.

Ekinezya: Ekinezya doğal bir antibiyotiktir. Bu nedenle idrar yolunda enfeksiyonun ana nedeni olan virüslere ve bakterilere karşı savaşmaya yardımcı olmaktadır. 

İdrar Yolları İltihabı Evde Tedavi Yöntemleri

Sıcak Kompres: Sıcak su kompreslerinin düzenli kullanımı, mesane basıncını en aza indirmeye ve iltihaplanmanın neden olduğu ağrıyı hafifletmeye yardımcı olmaktadır. Sıcak kompres uygulamak iltihabı azaltmaya ve enfeksiyona neden olan bakterilerin büyümesini önlemeye etki edebilmektedir.
Esnek bir su şişesine biraz sıcak su doldurun. Sıcak su şişesini alt karnınıza birkaç dakika yerleştirin. Ağrıdan kurtulmak için alt karın bölgesine bir ısıtma pedi de yerleştirebilirsiniz. 

Kuersetin: Kuersetin, doğal bir antioksidandır ve çeşitli alerjilerin, ürtikerlerin, astımın ve diğer hastalıkların tedavisinde kullanılmaktadır.
Yapılan araştırmalara göre, interstisyel sistit tedavisinde kuersetin gibi flavonoidlerin etkinliğini bulunmaktadır. Hastalığın belirtilerini hafifletmek için bu bileşik açısından zengin yiyecekleri tüketmeyi tercih edebilirsiniz. 

Kurkumin: Kurkumin sistit de dâhil olmak üzere idrar yolu enfeksiyonlarını tedavi etmek için faydalıdır. Zerdeçalda bulunan bu bileşik antiinflamatuar, antioksidandır ve antikanser özelliklerine sahiptir.
Bu özelliklerden dolayı, interstisyel sistit ve mesane problemleriyle ilgili belirtileri tedavi etmek için kullanılmaktadır. Bu bileşiği diyetinize dâhil etmek için, kurkumini körilere, sebzelere, sütlere vb. ekleyebilirsiniz. Daha iyi sonuç almak için olarak günlük tüketin.

Epsom Tuzu: Epsom tuzunun magnezyum içerdiği kasların ve vücudun diğer bölümlerinde oluşan ağrıyı azaltmaya yardımcı olabilmektedir. Bazı çalışmalar, magnezyum tabletlerinin idrar yolu iltihabı ve interstisyel sistit için yararlı olabileceğini de göstermektedir. Ana bileşeni magnezyum olan bu tuzu banyo sularında kullanabilirsiniz. 

Vitamin C: Bazı doktorlar, tekrarlayan idrar yolu iltihabı geliştiren hastalar için günde en az 5,000 mg veya daha fazla C vitamini reçete edebilmektedir.  C vitamini, idrarın asitlendirilmesiyle mesanenin sağlıklı olmasını sağlamakta ve potansiyeli olan zararlı bakterilerin giriş imkânını engellemektedir. 

Probiyotikler: Mesane iltihabı için zaten antibiyotik kullanıyorsanız, diyetinizi probiyotik açısından zengin yiyecekler (veya kapsüller) ile desteklemeniz gerekir. Bu faydalı bakteriler, zararlı bakterilerin çoğalmasını önleyebilmekte ve bir iltihaplanmanın tekrarlama şansınızı azaltabilmektedir.