Sakatlıklar, sporcular için plansız gelişen terslikler olarak adlandırılsa da aslında her sakatlık temelinde bir noksanlığı ifade etme görevinde. Bu eksiklik bazen şans, bazen hayat düzensizliği, bazen bilinçsizlik bazen de başka bir şekilde adlandırılabilir ama şüphesiz tek bir gerçekten bahsetmeliyiz. O da tabii ki sakatlıkların sporcuların kariyerlerinde dönüm noktaları olduğu gerçeği. Çevrenizdeki ‘’Ah sakatlanmasaydım şimdi nerelerdeydim.’’ diyen insanların varlığının çokluğu bunun en büyük kanıtı.
Sakatlık Çeşitleri ve O İlk An
İlk kez sakatlanan bir sporcu muhtemelen sakatlandığını anlamadan oyuna devam etmeye çalışmasıyla elini kestiği halde kanı görene kadar işine devam etmeye çalışan bir aşçıyı benziyor olsa gerek. Çünkü her sporcu ilk kez sakatlandığında, ne olduğunu umursamadan keyif aldığı işi yapmaya devam etmeyi tercih eder. Sakatlıklar oluştuğu bölgeye göre farklılık gösterse de kimisi ısınmamaya bağlı, kimisi bilinçsizce davranmaya bağlı kimisi de ekipman eksikliğinden kaynaklı, kimisi de yaşam düzensizliğinden ya da müsabaka sırasında alınan bir darbeden kaynaklanabilir. Burkulmalar, kas çekmeleri, lif yırtıkları, kırıklar, sporcuların kariyerlerini olumsuz etkilerken diz, dirsek, tendon sakatlıkları kariyerlerinin sonu riskinin taşımakla beraber travmalar, darbeye bağlı nefes kesilmeleri de hayati risk oluşturabiliyor. Baş yarılmaları, kaş yarıkları diğer çeşitli kanamalar ise diğer sakatlıklarının yanında daha az hasarlı.
Isınmanın Spordaki Yeri
Isınma bölümleri sporcuların genellikle özen göstermediği bölümler olarak öne çıkmakla birlikte antrenörlerin de üzerinde en çok durduğu konu. Buna rağmen düzgün yapılmayan ısınma hareketleri sonucu müsabakaya çıkan sporcularda çeşitli sakatlıklar görülebiliyor. Kasık çekmeleri, diz sakatlıkları, boyun gerilmesi, bel sakatlıkları bunlardan sadece bazıları. Aslında bunların önlemini almak mümkün olan bir durum. Isınmaya baş bölgemizden başlayarak parmak uçlarına kadar yapmalıyız. Hareketlerin amacı aslında kas gruplarımıza ‘’Seni az sonra zorlayacağım hazır ol ‘’ demek olsa da bir başka deyişle bir lastiği sonuna kadar germeden önce yavaş yavaş onunla oynamak olarak anlatılabilir. Her bir ısınma hareketinin çalıştırdığı kas grubu müsabaka içindeki hareketimizi kolaylaştırmada önemli ve her bir ısınma hareketi müsabaka öncesi bir motivasyon ögesi olarak da öne çıkartılmasıyla sporcuyu ruhsal olarak müsabakaya hazırlamak da etkili.
İdeal Sporcu Hayatı Nasıl Olmalı?
Her insan doğumuyla beraber yetiştiği çevrenin etkisiyle bir hayatı öğrenme, benimseme eğiliminde fakat sporcu olmaya karar verdiyse o insan hayatını törpülemeli. Bir sporcu normal bir insan gibi uyumamalı, beslenmemeli, dinlenmemeli, vakit harcamamalı. Bunlardan birinin aksaması durumunda performans düşüklüğünün yanı sıra sakatlıklarla da karşılaşmak kaçınılmaz bir durum. Antrenman sonrası yorulan kaslarını dinlendirmeden dışarı arkadaşlarıyla gezmeye çıkarak daha da yoran bir sporcunun kas yapısı o an için bunu hoş görebilir fakat bunun zamanla tekrarlanması kas grubunu zorlar ve zorlanan kas grubu bu ağır yükü kaldıramayarak zamanla işlevini aksatabilir, bırakabilir ki biz bunları kasık çekmeleri, lif yırtılmaları olarak biliriz. Antrenmandan önce güzelce ısınan ve antrenman sonrası dinlenip beslenmesine dikkat eden uyku düzeninin takipçisi olan bir sporcu sakatlıklardan korunmak adına ilk görevini tamamlamış sayılabilir.
Eğitimin Sporcu Gelişimindeki Önemi
Doğrunun yanlışın ne olduğunu bilmeden, öğrenmeden, öğrenme eğiliminde olmadan yetişen sporcuların varlığını en aza indirgemek bir bireyden en fazla verimi alabilmek adına önemli. Ayağı burkulduğunda buz koymak yerine sıcak suyla masaj yapan bir sporcu sakatlık süresini ve derecesini arttırmakla beraber istemeden de olsa kariyerini tehlikeye atmış olabilir. Müsabakanın olduğu günün kahvaltısında kızartma türü ağır yiyecekler yememesi gerektiğini, tükettiği zeytin sayısına dikkat etmesi gerektiğini bilmeli. Sakatlık sadece bir kırık, burkulma, ödem, zedelenme olarak algılanmamalı ki mide bulantısı, zehirlenme, dalak şişmesi de bir sakatlık olmasa da müsabakayı sürdürebilmek adına engel olan rahatsızlıklardan gösterilebilir. Bunun için bilinçli bireyselleşmemiz yeteneklerimizden ve antrenmanlarımızdan en fazla verimi alabilmek adına kariyerimizi planlamada bir önbilgi niteliği taşımakta.
Ekipman Kullanımı ve Korunmak
Bütün spor türlerinin kendine göre öngördüğü sakatlık çeşitleri ve bunlara karşı aldığı önlemler mevcut. Bu önlemler genellikle ekipmanlarla yapılsa da bazen psikolojik olarak da mümkün. Örneğin futbol ayakla oynanan bir spor olduğu kaval kemiği her zaman korunmak zorunda. Çünkü alınan darbeyle kırılması mümkün bir kemiksi yapıya sahip ki kemiği koruyan bir et yüzeyi yok denecek kadar az bu yüzden tekmelik takmak futbol müsabakalarında zorunludur ama bir motosiklet sporları gibi kask, dizlik, dirseklik takma zorunluluğu yok ya da su sporları gibi bone takmak zorunlu değil. Bunların yanında kendimizi korumasını bilmeliyiz, oyunun kurallarına uymalıyız ve en kötü kararın kararsızlıktan daha iyi olduğunu hep aklımızın bir köşesinde bulundurmalıyız ve sakatlanırım korkusuyla yapılan hamlelerin sakatlıkla sonuçlanma riskinin; cesaretle yapılan bir hamlenin sahip olduğu sakatlık riskinden daha fazla olduğunu unutmamalıyız.
Bunlara Rağmen Sakatlandıysak Ne Yapmalıyız?
Müsabakalarda bir sağlık ekibi sakatlık anında sakatlanan sporcuya yardımcı olmak için orada hazır olacak olsa da bütün sakatlıkların müsabakalarda olmadığı bir gerçek. Genellikle sakatlık geçirir geçirmez buz tedavisi uygulanmalı bu yöntemle ödem oluşması engellenmeye çalışılmalı ama yine de en yakın sağlık kuruluşuna gidilmeli ya da en yakın sağlık kuruluşu aranmalı. Olayın sıcaklığı ile fevri davranmamalıyız ki buna en iyi örnekler burkulan bir ayak bileğinin üstüne basmak, üstüne düşülen kalçanın üzerine oturmaya çalışmak kısacası hasarlı bölgeyi zorlamak sayılabilir. Bunların sonucunda spor hekimimizin bize sunduğu tedaviye uymak sakatlanmamak için aldığımız önlemler kadar önemli. Ek olarak bu dönemdeki beslenmemizin niteliği de eski sağlığımıza kavuşmak adına önem teşkil ederken hangi tedavinin nasıl uygulanacağının tespit edilmesi de hayati değere sahip.
