Astım, solunum yollarının süregelen bir iltihap  sonucu aşırı derecede duyarlı olmasına ve bazı etkenlerle zaman zaman daralmasına neden olan bir solunum yolu hastalığıdır.

Astımın Nedenleri Nelerdir ?

Astımın kesin sebebi belli değildir. Genel kabul gören görüşe göre, doğuştan soluk boruları duyarlı bireylerde çevresel koşulların etkisi ile astım oluşmaktadır ayrıca geçirilen zatürre vb. hastalıklar da astımın oluşmasında önemli etkenlerdendir.

Astımın tipik karakteristiği bronşların mukoza ödemiyle daralmasından ötürü olan episodik dispnedir (nefes darlığı). Bu durum, polijenik bir kalıtım biçiminde genetik kökenli olabilir; fakat enfeksiyon, alerji ve emosyonel faktörler de rol oynayabilir. Psikolojik mekanizmaların rol oynaması için bronşiyal aşırı duyarlığa somatik bir yatkınlık bulunması gerekir. Astımlılarda belirli birtakım kişilik özelliklerine rastlanmasına rağmen, bu hastalıkla birlikte görülen spesifik bir kişilik tipi yoktur; anksiyetenin yol açtığı bazı astım nöbetlerinin nedeni bir şartlı refleksle açıklanabilir. Kesin alerji vakası gösteren bazı hastalarda bulunan yüksek bir immunoglobulin (IgE) seviyesi, alerjinin oynadığı rolü açığa çıkarmıştır. Bu gibi hastaların yeni bulunan immunosüpressif ilaçlarla tedavileri yararlı olabilir. Kortikosteroid 'ler de tedavide yararlıdırlar, fakat uzun süre ve yüksek dozda kullanılırsa bazı yan etkileri olabilir. Eğer astım nöbetlerinde şartlı anksiete belirgin bir rol oynuyorsa, hayal gücünde sistematik desensitizasyon yöntemi uygulanabilir. Eğer hipersensitivite dolayısıyla hava yolunun reversibl tıkanmasına yol açan birçok stimüle edici faktörlerin astıma neden olduğu düşünülüyorsa, önce mümkün olduğu kadar açık bir biçimde bu fiziksel ve psikolojik nedenlerin tablosunu çizmek ve bunlardan her birini tedavi ederken hastayı sürekli kontrol altında tutmak gerekir. Astım sıklıkla bir alerjiye bağlı olmakla beraber (%60-80) alerji olmadan da astım olabilir. Doğuştan ve çevre faktörlerinden de gelebilir. Eğer derhâl doktora başvurulmazsa (belirtiler nüksettiği anda) ölümcül sonuçlara yol açabilir.

Hastalarda zaman zaman hırıltı, nefes darlığı ve öksürük olur. Bazı durumlar astım belirtilerinin çok artmasına sebep olur. Bunlar: mikrobik hastalıklar, soğuk hava, kirli hava, sigara dumanı, alerji yapıcı maddeler (allerjenler), egzersiz ve psikolojik bozukluklardır.

Astımda belirtilerin aniden ortaya çıkmasına astım atağı veya astım krizi adı verilir. Bu durumda hastalarda ağır bir nefes darlığı olur.

Astımı belirtilerin şiddetine göre hafif aralıklı, hafif süregen, orta süregen ve ağır süregen olarak sınıflamak mümkündür. Astımın tanısında muayene bulgularının yanı sıra, kanda IgE' nin ve eozinofil adı verilen akyuvarın sayısının yüksek bulunması, solunum testlerinde soluk borusunda daralma olduğunun gösterilmesi ve deri testleri ile hastaların neye karşı alerjisi olduğunun gösterilmesinin çok büyük bir rolü vardır.

Astım atağı (astım krizi) ani olarak nefes borularının daralmasına neden olan kas kasılması,balgam artışı ve nefes borusunun etrafındaki damarların sızdırarak sıvının dokuya geçmesi ile dokunun şişmesi ile karakterize bir alevlenmedir.

Astım atağı hava yollarında astıma bağlı bulunan enflamasyonun alevlenmesidir. Bu alevlenme sırasında nefes borusunda kas kasılması ile daralma, balgam salgılanmasında artmayla tıkanma , ve dokuda damarların sızdırmasıyla şişlik oluşmaktadır.

Astım Tanısı

Alerji uzmanı, kapsamlı bir tıbbi geçmiş alarak ve ciğerlerinizin ne kadar iyi çalıştığını ölçmek için solunum testleri uygulayarak astım teşhisi koyar.

Bu testlerden birine spirometre denir. Akciğerlerinizin tutabileceği hava miktarını ve soluduğunuz ya da nefes aldığınız havanın hızını ölçmek için derin bir nefes alıp sensöre üfleyeceksiniz. Bu test astım şiddetini teşhis eder ve tedavinin ne kadar iyi çalıştığını ölçer.

Astım Belirtileri Nelerdir ?

Astımdaki önde gelen uzmanlara göre, astım belirtileri ve sizin veya çocuğunuz için en iyi tedavinin astımlı bir başkasından çok farklı olabileceği düşünülmektedir.

En yaygın görülen semptom wheezingtir. Nefes alırken cırtlak ya da ıslık sesi tipinde bir ses gelmesi.

Astım atakları olarak da adlandırılan astım semptomlarına genellikle alerji ve hayvan tüyleri, toz akarları, polen veya küf gibi alerjenlere maruz kalma neden olur. Allerjik olmayan tetikleyiciler, duman, kirlilik veya soğuk hava veya hava değişimleri sebep olur.

Astım semptomları, egzersiz sırasında, soğukken veya yüksek stresli zamanlarda daha kötü olabilir.

Astımlı çocuklar astımlı yetişkinlerle aynı belirtileri gösterebilir: öksürük, hırıltılı solunum ve nefes darlığı. Bazı çocuklarda kronik öksürük tek belirteç olabilir.

Çocuğunuzda bu yaygın semptomlardan biri veya daha fazlası varsa, bir Doktora başvurun.

Göğüs Sıkışması

Kaslar sizin solunum yollarını sıkan çevreleyen olarak, göğüste sıkışma hissi yaşayabilirsiniz.

Yorgunluk

Bir astım krizi sırasında, ciğerlere yeterli oksijen gitmiyor. Bu kana ve kaslara daha az oksijen geliyor demektir. Oksijen olmadan, yorgunluk hisleri oluşur. Astım semptomları gece (nokturnal astım) kötüleşmeye başlar ve uykusuzluk görülebilir. Büyük olasılıkla gündüzleri yorgun hissedeceksiniz.

Öksürük

İnatçı bir öksürük en sık görülen astım semptomlarından biridir. Öksürük, kuru veya ıslak (mukus içeren) olabilir ve geceleri veya egzersiz sonrasında kötüleştirebilir olabilir.

Hırıltı

Hırıltı nefes alındığı zaman oluşan ıslık sesidir. Dar hava kanallarından geçerek zorlanan havanın sonucudur. Hırıltı en bilindik astım beliritlerinden biridir. Fakar her hırıltı astım belirtisi olmayabilir. Sebebi kronik onstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) ve pnömoni gibi hastalıklar da olabilir.

Nefes Zorlanması

Solunum yollarında iltihap ve sıkıntı oluştukça nefes alımınız zorlaşır.

Burun Deliklerinin Büyümesi

Burun ışıl ışıl nefes sırasında burun deliklerinin büyümesidir. Genellikle solunum güçlüğünün bir işaretidir. Bu astım semptomu küçük çocuklarda ve bebeklerde daha yaygındır.

Bunaltı

Anksiyete, astım krizi için bir tetikleyici olabilir. Hava yollarını daraltır, göğüsü sıkıştırır. Nefes alımı zorlaşır.Astım belirtileri günlük yaşantınızı bozabilir.Eğer astım  krizi şiddetli ise, bu hayatı tehdit edici bir durumdur. Aşağıdaki belirtilerden herhangi biri  astım krizi ile beraberinde yaşandığı takdirde derhal hastaneye gitmelisiniz.

• 
  Renksiz (mavi veya gri) dudaklar, yüz, ya da tırnak
  


• 
  Aşırı nefes almada zorluk
  


• 
  Konuşurken zorluk
  


• 
  Yürürken zorluk
  


• 
  Zihinsel karışıklık
  


• 
  Solunum güçlüğü nedeniyle aşırı kaygı
  


• 
  100 derece veya daha yüksek ateş
  


• 
  Göğüs ağrısı
  


• 
  Hızlı nabız
  

Astım Tedavisi Nasıl Yapılır ?

• 
  Astım atağının şiddet derecesine göre tedavisi değişir, hafif astım atağında bronş genişleticiler, nefes yolundan verilerek sonuç elde edilebilir.
   
  


• 
  Orta veya ağır şiddette bir astım atağında sprey şeklinde aeresol ilaçları nefes borusuna çekmek zor olacağı için nebülizatör cihazı ile bronş gevşeticilerin akciğere gönderilmesi doğru olacaktır.
   
  


• 
  Hastalar birlikte sistemik ağızdan veya kas içine enjekte prednizonol tipi kortizon uygulanarak ani enflamasyonun durdurulmasına çalışılır. Ağır atakta hastaya oksijende birlikte verilmelidir. İlk tedaviye cevap vermeyen ağır astımlı hastaların yoğun bakıma alınması doğrudur. Astımı kontrolde olan hastaların atak geçirme olasılığı düşüktür. Atak geçirseler bile genellikle seyrek ve hafif olacaktır. Tedavisini doğru uygulamayan kontrol edici ilaçlarını almayan hastalarda ataklar sık ve şiddetli olur , atak geçirmemek için atağı uyaran alerjenler, sigara dumanı, hava kirliliği, ani hava değişikliği, gibi etkenlerden korunmak kontrol edici ilaçları düzgün kullanmak gerekir. Sigara dumanı Astım atağı tetikleyici en önemli etkenlerden biri olup aktif ya da pasif sigara dumanı solumak atağın başlamasını sağlayabilir.
   
  


• 
  Astım tedavisinde çoğunlukla inhaler adı verilen medikal cihazlar kullanılır. İnhaler kullanımı ile lokal etki yaratılır ve daha düşük dozla daha fazla etki elde edilir. Bu şekilde sistemik yan etkilerin önüne geçilmeye çalışılır.
   
  


• 
  Tedavide kullanılan ilaçlar iki gruba ayrılır. Birinci grup ilaçlara rahatlatıcı ilaçlar adı verilir. (salbutamol, terbutalin gibi sempatomimetikler) Kriz esnasında veya belirtiler başladığında kişi inhaler'i ağzına götürür ve soluk alma (inspirasyon) sırasında inhaler'i sıkar.
   
  


• 
  İkinci grup ilaçlar astımdaki temel sorun olan hava yolundaki iltihabın azaltılmasına yöneliktir. Bunlar da solunum yoluyla alınan kortikosteroidler , kromolin sodyum, nedokromil sodyum, teofilin ve lökotrien reseptör antagonistleridir. Her iki grup ilaçta inhaler tercih edilir.
   
  


• 
  Alerjik astımlı hastaların bir kısmında ilaç tedavisi ve korunma yöntemleri etkili olmamakta ve aşı tedavisi (immünoterapi) gerekli olmaktadır.
  

Astım, özellikle çocuklarda hafif bir tablo gösterirse belirtiler (%50-%60) tamamen kaybolabilir. Ancak yetişkin astımlıların belirtileri çoğu kez ömür boyu kalıcıdır.