C- reaktif protein (CRP) kan plazmasında bulunan ve dolaşımdaki konsantrasyonu vücutta gelişen iltihaplanmaya tepki olarak yükselen bir proteindir. CRP biyokimyasal olarak halka şeklinde pentamerik bir proteindir.
Normal koşullarda C- reaktif proteinin (ya da kısaltılmış formuyla CRP) kandaki miktarı oldukça düşük değerlerdedir. CRP vücudun herhangi bir yerinde gelişen iltihaplanma halinde, karaciğer tarafından yüksek miktarda üretilerek, kan dolaşımına salgılanır.
CRP (C Reaktif Protein) Nedir?
CRP karaciğer tarafından üretilir. Vücutta iltihap oluşması halinde kanda CRP düzeyi yükselir. Enflamasyona yanıt olarak artan ve akut faz reaktanlar adı verilen bir grup proteinden birisidir. Akut faz reaktanlarının kandaki düzeyleri, sitokinler olarak adlandırılan bazı inflamatuar proteinlere yanıt olarak da artış gösterir. Bu proteinler iltihaplanma sırasında beyaz kan hücreleri tarafından üretilir.
CRP Testi Neden Yapılır?
CRP testi vücuttaki iltihabı kontrol etmek için yapılan genel bir testtir. CRP testi spesifik bir test değildir. Bunun anlamı CRP testi ile vücudunuzun bir yerinde iltihap olduğunu anlamanız mümkün olsa da, iltihabın nerede olduğunu tam olarak bilemeyeceğinizdir. CRP testi çoğu kez iltihabı da araştırmak amacı ile yapılan ESR testi ile birlikte yapılır. ESR testi ile eritrosit veya sedimantasyon hızı tespit edilir.
CRP testi yapılmasındaki başlıca amaçlar şunlardır:
· Romatoid artrit ya da vaskülit gibi inflamatuar hastalıkların alevlenip alevlenmediğini kontrol etmek için
· Anti-inflamatuar bir ilacın vücuttaki hastalığı ya da durumu tedavi etmek konusunda işe yarayıp yaramadığını belirlemek için
· Bir kişinin kalp rahatsızlığı riskini ortaya çıkarmak için ( bu amaçla yapılan CRP testi Hs-CRP testi olarak adlandırılır. Hs-CRP testi, normal CRP testinden daha hassas sonuç veren bir testtir.
CRP Testinin Normal Çıkması Ne Demektir?
CRP sonuçlarına ait normal değer aralığı her laboratuvara göre değişiklik gösterebilir. Kandaki CRP düzeyinin artmasına yol açabilen doğal sebepler şunlardır:
· İlerleyen yaş
· Kadın cinsiyetinde olmak
· Afrika kökenli olmak
Sağlıklı yetişkinlerde çoğu kez CRP seviyesi 0.3 mg/dl’den düşüktür. Fakat CRP seviyesinin düşük olması her zaman vücutta inflamasyon olmadığının kesin bir göstergesi sayılmaz. Romatoid artrit ve lupus hastalarında, vücutta iltihap olmasına rağmen CRP seviyesinde artış olmayabilir. Bu durumun nedeni tam olarak bilinmemektedir.
CRP testine ait normal değer aralıkları her laboratuvara göre farklı olabileceği için özel test sonuçlarınızın anlamı hakkında doktorunuzla görüşmeyi ihmal etmeyin.
Normal Değerlerden Sapma Gösteren CRP Sonuçları Ne Demektir?
Kandaki CRP düzeyinde 0.3 ila 1 mg/dl oranında minör bir artış yaşanmasını önemli olup olmadığı tam olarak netleşmiş değildir. Hs-CRP testi sonuçları bu konuda daha kesin bilgi verir ve sonuçların daha doğru yorumlanmasına yardımcı olabilir.
CRP düzeyinde 1 mg/dl ila 10 mg/dl arasındaki artış miktarı, orta düzeyde bir artış olarak tanımlanır.
Kanda bulunan 10 mg/dl’nin üzerindeki CRP değerleri belirgin artış olarak kabul edilir. Testin pozitif olması vücutta iltihap olduğu anlamına gelir. Yüksek CRP’nin nedeni her zaman tam olarak belirlenmeyebilir. Kanda CRP değeri yükselmesine yol açabilen bazı sebepler şunlardır:
· Kanser
· Kalp krizi olasılığı
· Enfeksiyon
· İnflamatuar bağırsak hastalığı (IBD)
· Romatoid artrit ya da lupus ile ilgili hastalıklar
· Romatizmal ateş yükselmesi
· Otoimmün hastalıklar
· Diyabet
· Doku hasarlanması
· Yaralanma ya da travmalar
· Tüberküloz
· Obezite
· Kanda oluşan enfeksiyon ve iltihaplanma
· Sigara tüketimi
· Hamilelik
· Uykusuzluk
· Diş eti iltihabı
· Depresyon
Amerikan Kalp Derneğinin verdiği bilgilere göre Hs-CRP sonuçlarının yüksek olması halinde düşünülebilecek durumlardan bazıları şunlardır:
· Hs-CRP düzeyi 1.0 mg/dl’den daha düşük olan bireylerde kalp-dama hastalığına yakalanma riski düşüktür.
· Hs-CRP düzeyi 1.0 mg/dl ila 3.0 mg/ dl arasında olan bireylerin kardiyovasküler hastalık geliştirme riski ortalama oranındadır.
· Hs-CRP düzeyi 3.0 mg/dl nin üzerinde olan bireylerin kardiyovasküler hastalığa yakalanma riski yüksek demektir.
Bir başka göz önünde tutulması gereken nokta da pozitif CRP sonuçlarının hamileliğin son yarısında ya da doğum kontrol haplarının kullanım sırasında da görülebileceğidir.
Yüksek CRP Değerleri Düşürülebilir Mi?
Kanda yüksek bulunan CRP değerleri, kişinin sağlıklı yaşam tercihleri geliştirmesi ile birlikte herhangi bir ilaç kullanılmasın ya da tedavi uygulamasına gerek kalmadan düşebilir. Yüksek CRP değerlerini dengeleyebilen herhangi bir ilaç bulunmamaktadır. Öncelikle CRP değerini yükselten sağlık sorunu bulunmalıdır. Çoğu kez söz konusu sorun enfeksiyon ya da iltihaplanmadır. Böyle durumlarda doktorlar antibiyotik kullanımı önererek, hastalığı tedavi etme yolunu seçer.
Kanda sağlıklı CRP düzeyi için yürüyüş, bisiklet ya da koşu egzersizleri yapmak çok yaralıdır. Sigara ve/veya alkol direk olarak vücut sağılığı üzerinde olumsuz rol oynadığı için bu alışkanlıkların bırakılması da CRP değerinin düşürülmesinde etkili olur. Sağlıklı ve temiz bir beslenme rutini geliştirmek genel vücut sağlığı için gerekli olan bir başka önemli, faktördür.
Yüksek düzeyde stres altında olmak da vücut direncini düşüreceğinden, kandaki CRP seviyesinde artışa yol açabilir. Kanda yüksek seyreden CRP değerini düşürmek için stres faktörlerinin olabildiğince hayatınızdan uzak tutmalısınız.
