HbA1c, diyabetle ilgili olarak yaygın olarak kullanılan bir terimdir. Diyabetli insanlar için bu önemlidir, çünkü HbA1c ne kadar yüksekse, diyabete bağlı komplikasyon geliştirme riski o kadar yüksektir.

HbA1c terimi, “glikolize hemoglobin” demektir. Kırmızı kan hücrelerinde vücudunuzun her yerine oksijen taşıyan bir protein olan hemoglobin, kandaki glikozla birleşerek "glikozize" hale geldiğinde gelişir.

Klinisyenler, glikolize hemoglobini (HbA1c) ölçerek, ortalama kan şekeri seviyelerimizin haftalar / aylar boyunca ne durumda olduğunun genel bir resmini elde edebilirler. Şeker hastalığı tedavisinde geçmiş iki-üç aya ait kan şekeri profili hakkında bilgi verdiği için geçtiğimiz yıllar içinde artan sıklıkla kullanılmaya başlanmıştır.

HbA1c Testi nedir?

HbA1C kan glukoz seviyesine ilişkin 2-3 aylık ortalama düzeye ulaşılabilmesini sağlayan glikozillenmiş hemoglobin testidir. Kandaki glikozillenmiş hemoglobin seviyesinin yüksek olması, kan şekerinin uzun bir süreç boyunca yüksek seyrettiğinin kesin ve önemli bir göstergesidir. 

Şeker hastalarında uygulanan kan testleri ve iğne kullanılarak parmaktan yapılan ölçümler net sonuçlar verse de bunlar yalnızca anlık değerlendirmeye olanak tanır. Dolayısıyla diyabet öncesi dönem olarak da adlandırılan prediyabet dönemi (gizli şeker), kan şekerinde gece uyurken meydana gelen dalgalanmalar gibi durumların tespit edilebilmesinde bu testler yetersiz kalabilmektedir. Dolayısıyla HbA1C testi açlık kan şekeri normal olmasına karşın diyabete ilişkin sorunlar yaşayan hastalarda da güvenle kullanılabilmekte ve daha net bulgulara ulaşılabilmesini sağlamaktadır. Basit ve pratik bir kan testi olan HbA1C açlık gerektirmediğinden günün her saatinde güvenli bir şekilde uygulanabilir. Glislenmiş hemoglobin testi, glikohemoglobin testi, glikozile hemoglabin testi gibi farklı isimlerle adlandırılsa da tüm bunlar aynı anlama gelmekte olup HbA1C testini ifade etmektedir.

Kana kırmızı rengini veren hücreler olan hemoglobinler, kan şekeri yüksek olan bireylerde glukoz ile birleşerek glikozillenmiş hemoglobinlere dönüşür. Bu birleşmenin nedeni vücudun kanda bulunan şekeri doğru şekilde kullanamaması ve dokulara taşıyamamasıdır. Protein yapılı hemoglobinlerle birleşen glukoz miktarı, kan şekerinin o andaki seviyesi ile doğru orantılıdır. Vücutta üretilen hemoglobinler ortalama 2 ile 3 ay aralığında yaşam süresine sahiptirler. Bu nedenle kandaki HbA1C düzeyinin ölçülmesi ile 2-3 aylık sürece ilişkin kan şekeri düzeylerinin ortalama değeri elde edilebilir. Belirli bir sürece ilişkin ortalama kan şekeri düzeyini yansıtması nedeniyle HbA1C, diğer kan şekeri taramalarına oranla çok daha yüksek bir doğruluk oranına sahiptir. Genellikle tip 1 ve tip 2 diyabet hastalarında kan şekeri kontrolünün ne derecede sağlanabildiğinin araştırılmasına yönelik olarak başlangıçta 3 ayda bir, kan şekeri regülasyonu oturtulduktan sonra ise 6 ayda bir veya yılda bir tekrarlanır. Diyabet hastası olmayan sağlıklı bireylerde kanda bulunan hemoglobinlerin yaklaşık olarak %5'i glikozillenmiş halde bulunur. Hemoglobin A1C testi sonucunda bu değerin hafif yüksek bulunması prediyabeti, daha da yükselmesi ile diyabet hastalığını işaret eder.

HbA1c Testi Sonuçları ne anlama gelir?

Normal hemoglobin A1c değeri %3 ile %6 aralığındadır. Bugünkü veriler ışığında şeker hastalığı tedavisinde güvenli kabul edilen hedef hemoglobin A1c değeri %6.5′dir.

Normal: HbA1c% 5,6'nın altında

Prediyabet: HbA1c% 5,6 ile 6,4 arasında

Diyabet: HbA1c% 6.5 veya daha yüksek