Göz Hastalıkları - Sarı Nokta Hastalığı Nedir?

Sarı nokta hastalığı (Yaşa Bağlı Maküla Dejenerasyonu) gözün mekezi görmesinden sorumlu 'maküla' ismi verilen bölgenin yapısının bozulması ve fonksiyonunu kaybetmesine neden olan bir hastalıktır.

Maküla, retina tabakasında ışığa duyarlı görme hücrelerinin en yoğun olarak bulunduğu bölgedir ve detay görüşten sorumludur. Maküla, oran olarak retinanın çok küçük bir bölgesini kapsar ancak çevre (periferik) retina tabakasına göre çok daha hassastır. Küçük yazıları okuyabilme, iğneden ipliği geçirebilme ve sokak tabelalarındaki yazıları net olarak görebilmek için maküla tabakasının sağlam ve sağlıklı olması gerekir. Periferik retina ise yanları görmemizi sağlar. Örnek olarak; periferik retina yanınıza outran bir insanın genel olarak şeklini görmenizi sağlarken, maküla o insanın yüzüne baktığınızda detay görmenizi sağlar.

Vücudun normal yaşlanma ivmesiyle beraber birçok kişide maküla dejenerasyonu (sarı nokta hastalığı) ortaya çıkar. Bu

bölgenin birçok farklı hastalığı vardır ancak, yaşa bağlı maküla dejenerasyonu (YBMD) en sık görülen maküla – sarı nokta hastalığıdır.

Retina tabakası görme işlevinin tam olarak gerçekleşmesine yardımcı olan 10 ayrı tabakadan oluşur. İlerleyen yaş ve bazı toksik etkiler nedeniyle, bu tabakalardan Retina Pigment Epiteli (RPE) adı verilen tabakada metabolik artık ve küçü sarı birikintiler (druzen) oluşur.

Sarı nokta hastalığında görme bulanıklığı, merkezi görmede eğilmeler – kırıklı görme veya tam merkezi görme kaybı gelişebilir. Periferik görme genellikle etkilenmez. Örnek olarak resimdeki saatteki gibi hastalar saati genel hatlarıyla görürlerken merkezde akrep ve yelkovanı seçemezler.

YBMD genellikle tam körlük yapmaz. Hastaların ek başka bir göz problemleri yoksa (katarakt, glokom gibi) periferik görmeleri korunur ve yanları görmeye devam ederler. Ancak merkezi görmenin aybı güncel yaşamla ilgili birçok işi (okumak, yemek yemek, Tv seyretmek gibi) rahat yapmamıza engel olur. Yaşa bağlı sarı nokta hastalığı genellikle bir gözde başlar ama çoğu hastada zaman içerisinde diğer göz de etkilenir. Hastalık başlangıç evresinde belirti vermeyebilir, bu nedenle şikayet olmasa dahi ellili yaşlardan sonra göz muayenesi olmak çok önemlidir.
Yaşa bağlı sarı nokta hastalığının iki tipi vardır.
 

Kuru Tip YBMD

En sık görülen sarı nokta hastalığı, kuru tip yaşa bağlı maküla dejenerasyonudur. Ilerleyen yaşla birlikte maküla tabakası incelir ve fonksiyonunu kaybeder. Hastalık, druzen adı verilen küçük sarı birikintilerin makülaya yerleşmesiyle başlar. Hastalık ilerledikçe birikintilerin miktarı artar ve maküla tabakası daha da incelir ve görme  yavaş bir şeklide azalır .
Görece daha az tehlikeli olan kuru tip YBMD, diğer yaş tip YBMD dönüşebilme riski taşıması nedeniyle, hastalar kontrol altında tutulur ve merkezi görmelerini evde hergün kare testi ile değerlendirmeleri istenir. Merkezi karelerin görünümünde bir değişiklik olması (kırılmalar, eğrilmeler, kesintiler gibi) yaş tip YBMD’na geçiş bulgusu olabilir ve bu durum tespit edildiğinde vakit kaybetmeden göz doktorunuza başvurmanız gerekir.
 

Yaş Tip YBMD

Yaşa bağlı gelişen sarı nokta hastalığının %10’u yaş tip YBMD’dur. Daha nadir görülmekle birlikte merkezi görmeye kuru tipe gore daha çok hasar verir.
Vücudumuzda hemen her bölgede ince kılcal damarlar bulunur. Temel görevi dokulara besin ve oksijen taşımak olan bu ince damarların sayısı genellikle sabittir ve bunlar büyüme veya sayıca artış göstermezler.
Yaş tipte sarı nokta hastalığı ve maküla dejenerasyonunda anormal olaarak bazı ince damarlar retina tabakası altında (koroid bölgesi) büyüme gösterir. Bu anormal yeni damarlanmaya ‘Koroid neovaskülarizasyonu’ adı verilir. Bu anormal kılcal damarlar sıvı ve kan sızdırarak merkezi görme kaybına yol açarlar. Bu sızdırma nedeniyle hastalık yaş tip YBMD adını alır. Yaş tip YBM’da görme kaybı kuru tipe göre daha hızlı ve yoğun olur. Bu nedenle hastalığın erken evrede teşhisi ve tedavisi çok önemlidir.

Kimler Yaşa Bağlı Gelişen Sarı Nokta Hastalığı İçin Risk Grubundadır?

• 
  50 yaşından büyük olmak
  


• 
  Ailede YBMD hikayesi olması
  


• 
  Sigara içmek
  

Sarı nokta hastalığında, retinanın altında "drusen” adı verilen tortu birikmektedir. Bazı hastalarda retina altında anormal kan damarları da gelişmektedir. Tedavi edilsin veya edilmesin, makula dejenerasyonu tek başına mutlak körlüğe yol açmamaktadır. Daha ilerlemiş vakaların görüldüğü kişiler, yanal veya çevresel görüşünü kullanarak yararlı görüş sahibi olmayı sürdürebilmektedir. Bu rahatsızlık görme kaybına yol açtığında, genellikle bir gözde başlamakta diğerini ise daha sonra etkilemektedir. Birçok kişi, belirgin bir görme problemi olana veya göz muayenesinde tespit edilene dek sarı nokta hastalığına sahip olduğunun farkına varamamaktadır.
 

Sarı Nokta Hastalığı Belirtileri 

Sarı nokta hastalığı, kuru ve yaş olmak üzere iki tipe ayrılmaktadır.

Kuru tip sarı nokta hastalığının belirtileri arasında; bulanık uzak mesafe veya okuma vizyonu, yalnızca aydınlık ortamlarda yakını görme, bulanık görüş, parlak ışıktan düşük ışığa geçerken görme güçlüğü, insanların yüzlerini tanıma sorunu veya yetersizliği ile ara mesafelerde yetersiz görüş yer almaktadır. Bu rahatsızlık, bazen bir bazen iki gözü birden etkileyebilmektedir. Etkilenmemiş göz, diğerindeki görme kaybını telafi edebilir. Dolayısıyla tek tarafın etkilendiği durumlarda, hasta gözdeki değişiklikler kişiler tarafından fark edilemeyebilir.

 Yaş tip makula dejenerasyonu ise düz çizgilerde bükülme, eğri veya düzensiz olarak görünme, görme alanında koyu gri lekeler veya boşluklar oluşması, merkezi görme kayıpları, nesnelerin boyutunun her göz için farklı olması, renklerde parlaklık kaybı ve her göz için farklı görme gibi belirtilerle kendini göstermektedir. Tedavide başarı için erken tanı büyük önem taşımaktadır. Erken tanı aldığında tedavi edilebilen bir ileri yaş hastalığı olan sarı nokta hastalığının hastalar açısından en önemli dezavantajı, çok kez geç dönemde fark ediliyor olmasıdır.